Vô sinh ở nam giới là một vấn đề sức khỏe ngày càng được quan tâm bởi tỷ lệ ngày càng gia tăng và những ảnh hưởng nghiêm trọng đến hạnh phúc gia đình. Hiểu rõ các nguyên nhân gây vô sinh sẽ giúp bạn có biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời.
Thực trạng vô sinh ở nam giới hiện nay
Thực trạng vô sinh ở nam giới hiện nay đang trở thành một vấn đề y tế quan trọng trên toàn cầu, bao gồm cả ở Việt Nam. Các nghiên cứu và thống kê gần đây cho thấy một số điểm nổi bật về tình hình vô sinh ở nam giới:
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 15% các cặp vợ chồng trên toàn thế giới gặp phải vấn đề vô sinh, và trong số đó, vô sinh nam chiếm khoảng 40-50% các trường hợp.
Các nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới
Do bệnh lý
- Giãn tĩnh mạch thừng tinh: Giãn tĩnh mạch thừng tinh là tình trạng những tĩnh mạch của tinh hoàn bị giãn to bất thường. Dù cơ chế giãn tĩnh mạch tinh gây vô sinh vẫn chưa được biết rõ nhưng một số chuyên gia cho rằng: Tình trạng này có thể liên quan tới sự điều hòa nhiệt độ tinh hoàn, dẫn đến giảm chất lượng tinh trùng.
- Do nhiễm trùng: Các bệnh lý nhiễm trùng gồm cả những bệnh lây lan qua đường tình dục như bệnh lậu,… có thể cản trở khả năng sản xuất tinh trùng, suy giảm sức khỏe tinh trùng hay gây ra tắc đường dẫn tinh khiến sự di chuyển của tinh trùng bị cản trở.
- Vấn đề xuất tinh: Xuất tinh ngược dòng xảy ra do tinh dịch đi vào bàng quang khi đạt cực khoái thay vì phải phóng thích ra khỏi dương vật. Tình trạng này có khả năng là biến chứng của những bệnh lý tại chỗ hoặc toàn thân khác như chấn thương cột sống, phẫu thuật ở bàng quang, tuyến tiền liệt, niệu đạo, tiểu đường, dùng thuốc…
- Tắc nghẽn ống dẫn tinh: Đường dẫn tinh có khả năng bị tổn thương, tắc nghẽn do chấn thương, tai nạn, sau phẫu thuật, nhiễm trùng hay những phát triển bất thường như trong bệnh xơ nang, bệnh di truyền. Sự tắc nghẽn có thể xảy ra ở bất cứ khu vực nào, từ trong tinh hoàn, mào tinh, ống dẫn tinh, ống phóng tinh cho tới niệu đạo. tắc ống dẫn tinh là một trong những nguyên nhân chủ yếu gây nên tình trạng nam giới bị vô sinh – hiếm muộn.
- Gặp vấn đề trong giao hợp: Đây là tình trạng nam giới gặp cản trở trong việc duy trì sự cương cứng của dương vật trong quá trình giao hợp (rối loạn cương), xuất tinh sớm, đau khi quan hệ tình dục, bất thường về mặt giải phẫu như lỗ tiểu đóng thấp hay những vấn đề tâm lý khi giao hợp.
Do lối sống
Một số thói quen gây vô sinh ở nam giới thường gặp có thể kể đến như:
- Sử dụng ma túy: Thói quen sử dụng cocaine hay cần sa có thể làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.
- Uống rượu, bia quá độ: Rượu bia có khả năng làm giảm nồng độ testosterone, gây rối loạn chức năng cương dương, giảm sản xuất tinh trùng. Người mắc bệnh gan do uống rượu quá nhiều cũng có thể bị ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản.
- Hút thuốc lá: Số lượng tinh trùng của những nam giới thường xuyên hút thuốc lá sẽ thấp hơn những người không hút thuốc. Hút thuốc thụ động cũng có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của nam giới.
- Căng thẳng: Tình trạng căng thẳng, lo âu kéo dài có thể ảnh hưởng tới một số hormone cần thiết để cơ thể sản sinh tinh trùng. Nếu nam giới mắc bệnh trầm cảm nặng, khả năng sinh sản sẽ bị suy giảm. Chứng rối loạn tâm lý ở nam giới có khả năng làm rối loạn chức năng tình dục vì giảm ham muốn, rối loạn cương dương, xuất tinh chậm hay bị ức chế.
- Cân nặng: Tình trạng thừa cân, béo phì cũng có thể gây ảnh hưởng xấu đến khả năng sinh sản của nam giới như tác động trực tiếp tới tinh trùng, gián tiếp gây ra sự thay đổi hormone…
- Nghề nghiệp: Một số ngành nghề buộc nam giới phải ngồi lâu có nguy cơ gây vô sinh cao. Ngoài ra, thường xuyên làm việc trong môi trường độc hại, nhiệt độ cao; tiếp xúc những loại chất độc, hóa chất như bức xạ, thuốc trừ sâu, những loại sóng điện tử, chất thải, steroid… cũng gây ảnh hưởng xấu đến quá trình sản xuất tinh trùng, dễ bị vô sinh và hiếm muộn.
- Chế độ ăn uống: Ăn uống không đủ dưỡng chất hay thừa dinh dưỡng, bổ sung quá nhiều món ăn chứa chất béo có hại, những loại đồ ăn cay nóng, thực phẩm đóng hộp, đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ… cũng gây tác động tiêu cực đến sức khỏe sinh sản của nam giới.
Yếu tố di truyền
Sự bất thường của nhiễm sắc thể là một trong nguyên nhân vô sinh nam phổ biến gây ra tình trạng vô sinh ở nam giới. Trong quá trình thụ thai, sự đột biến hay rối loạn về nhiễm sắc thể có thể khiến nội tiết tố thay đổi, gây ra tình trạng vô sinh, hiếm muộn ở nam giới. Tỷ lệ vô sinh, hiếm muộn do di truyền ở nam giới thường cao hơn nữ giới.
Dấu hiệu vô sinh ở nam giới
Vô sinh ở nam giới có thể có nhiều nguyên nhân và dấu hiệu khác nhau. Dưới đây là một số dấu hiệu thường gặp của vô sinh ở nam giới:
- Thay đổi về chức năng tình dục: Bao gồm khó cương dương, xuất tinh sớm, không xuất tinh, hoặc giảm ham muốn tình dục.
- Đau hoặc sưng ở tinh hoàn: Đau hoặc sưng tinh hoàn có thể là dấu hiệu của các vấn đề về sinh sản, chẳng hạn như viêm mào tinh hoàn hoặc viêm tinh hoàn.
- Tinh dịch ít hoặc loãng: Một lượng tinh dịch ít hoặc tinh dịch quá loãng có thể ảnh hưởng đến khả năng thụ thai.
- Tình trạng viêm nhiễm: Nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc đường sinh dục có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
- Các vấn đề về nội tiết tố: Những thay đổi trong cân bằng nội tiết tố, chẳng hạn như mức testosterone thấp, có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
- Bất thường về cấu trúc bộ phận sinh dục: Bao gồm các vấn đề như xoắn tinh hoàn, tắc nghẽn ống dẫn tinh, hoặc giãn tĩnh mạch tinh.
Biện pháp phòng ngừa vô sinh ở nam giới
Phòng ngừa vô sinh ở nam giới có thể bao gồm nhiều biện pháp khác nhau nhằm bảo vệ sức khỏe sinh sản. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa vô sinh ở nam giới:
Duy trì lối sống lành mạnh:
- Ăn uống cân đối: Ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất như trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, và protein từ nguồn gốc thực vật và động vật.
- Tập thể dục đều đặn: Duy trì thói quen tập luyện thể dục để giữ cân nặng ổn định và cải thiện sức khỏe toàn diện.
- Tránh thuốc lá và rượu bia: Hạn chế sử dụng thuốc lá và rượu bia vì chúng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng tinh trùng.
Kiểm tra và quản lý sức khỏe định kỳ:
- Khám sức khỏe định kỳ: Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh lý có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
- Quản lý bệnh mãn tính: Kiểm soát các bệnh lý mãn tính như tiểu đường, cao huyết áp, và bệnh lý tim mạch.
Tránh các yếu tố nguy cơ:
- Tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại: Hạn chế tiếp xúc với các chất hóa học, chất độc, và môi trường ô nhiễm có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.
- Giữ nhiệt độ tinh hoàn ổn định: Tránh để tinh hoàn ở nhiệt độ cao, chẳng hạn như tắm nước nóng quá thường xuyên hoặc mặc quần áo quá chật.
Giảm stress và áp lực tâm lý:
- Thực hành các phương pháp giảm stress: Yoga, thiền và các hoạt động thể thao giúp giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe tâm lý.
- Ngủ đủ giấc: Đảm bảo ngủ đủ giấc mỗi đêm để cơ thể và tinh thần được phục hồi.
Sử dụng các biện pháp bảo vệ khi quan hệ tình dục:
- Sử dụng bao cao su: Giúp ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs) có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
- Quan hệ tình dục an toàn: Tránh quan hệ tình dục bừa bãi để giảm nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Tránh các thói quen có hại:
- Hạn chế sử dụng các chất kích thích: Tránh sử dụng các chất kích thích như ma túy, cần sa và các loại thuốc gây nghiện khác.
- Việc duy trì một lối sống lành mạnh và tránh các yếu tố nguy cơ có thể giúp giảm nguy cơ vô sinh và bảo vệ sức khỏe sinh sản của nam giới.
Vô sinh ở nam giới là một vấn đề phức tạp, liên quan đến nhiều yếu tố khác nhau. Việc hiểu rõ các nguyên nhân và dấu hiệu vô sinh sẽ giúp bạn có biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Nếu bạn hoặc người thân gặp phải những dấu hiệu bất thường về sức khỏe sinh sản, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Việc duy trì một lối sống lành mạnh, chăm sóc sức khỏe sinh sản đúng cách không chỉ giúp bạn phòng ngừa vô sinh mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống. Hãy chú ý đến sức khỏe của mình và đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần thiết. Chúc bạn và gia đình luôn khỏe mạnh và hạnh phúc!
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
