Viêm xơ đường mật nguyên phát: Triệu chứng, nguyên nhân và điều trị

Viêm xơ đường mật nguyên phát (PSC) là một bệnh lý hiếm gặp và phức tạp của gan, thường ảnh hưởng đến các ống mật bên trong và bên ngoài gan. Đây là một căn bệnh mạn tính gây viêm và xơ hóa các ống mật, dẫn đến tắc nghẽn dòng chảy của mật, và cuối cùng có thể dẫn đến xơ gan và suy gan. Hiểu rõ về triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị của PSC là rất quan trọng để có thể chẩn đoán sớm và quản lý bệnh hiệu quả.

Tổng quan chung

Viêm xơ đường mật nguyên phát (Primary Sclerosing Cholangitis – PSC) là một dạng đặc biệt của viêm xơ đường mật, trong đó các ống dẫn mật trong gan bị viêm và xơ hóa. Đặc điểm của PSC là:

• Tự miễn dịch: PSC thường liên quan đến các bệnh tự miễn khác, đặc biệt là viêm ruột (IBD).
• Di truyền: Có yếu tố di truyền rõ ràng trong PSC, với một số gene nhất định có thể tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Không chữa trị dứt điểm: Hiện nay, chưa có phương pháp chữa trị dứt điểm PSC, và điều trị chủ yếu là giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Hầu hết những người bị viêm xơ đường mật tiên phát bệnh sẽ tiến triển chậm. Cuối cùng, nó có thể dẫn đến tình trạng suy gan, nhiễm trùng lặp đi lặp lại và xuất hiện các khối u của ống mật hoặc gan.

Việc chăm sóc người bị viêm xơ đường mật tiên phát cần phải tập trung vào việc theo dõi chức năng gan, kiểm soát các triệu chứng và có thể thực hiện một số thủ thuật tạm thời như mở các ống dẫn mật bị tắc nếu có thể.

Triệu chứng

Triệu chứng của viêm xơ đường mật nguyên phát có thể phát triển từ từ và không rõ ràng trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, các triệu chứng có thể bao gồm:

• Ngứa da: Triệu chứng này thường rất khó chịu và là dấu hiệu đầu tiên của bệnh.
• Vàng da: Do sự tích tụ của bilirubin trong máu.
• Mệt mỏi: Mức độ mệt mỏi có thể từ nhẹ đến nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày.
• Đau bụng: Thường đau ở vùng gan.
• Giảm cân: Mất cân không rõ nguyên nhân.
• Gan to và lách to: Có thể cảm nhận thấy khi khám lâm sàng.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây viêm xơ đường mật nguyên phát hiện chưa rõ ràng, nhưng các yếu tố di truyền và môi trường được cho là đóng vai trò quan trọng. Nhiều bệnh nhân PSC cũng mắc các bệnh viêm ruột như viêm loét đại tràng, gợi ý mối liên hệ giữa hai bệnh lý này.

Đối tượng nguy cơ

Đối tượng nguy cơ bao gồm:

• Nam giới có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn nữ giới.
• Người trong độ tuổi từ 30 đến 50.
• Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh tự miễn.
• Bệnh nhân mắc các bệnh viêm ruột như viêm loét đại tràng.

Chẩn đoán viêm xơ đường mật nguyên phát

Chẩn đoán viêm xơ đường mật nguyên phát thường dựa vào:

• Xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng gan và mức độ của các enzyme gan.
• Các kỹ thuật hình ảnh như siêu âm, MRI, hoặc ERCP để đánh giá cấu trúc và chức năng của ống mật.
• Sinh thiết gan để xác nhận chẩn đoán và đánh giá mức độ tổn thương gan.

Phòng ngừa bệnh

Các biện pháp thay đổi lối sống và những điều chỉnh tại nhà cũng có thể cho thấy hiệu quả trong quá trình ngăn chặn diễn tiến của bệnh:

• Hạn chế uống rượu
• Tiêm vắc-xin ngừa viêm gan siêu vi A và B
• Sử dụng cẩn thận với các nguồn hóa chất tại nhà và tại nơi làm việc
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh
• Thực hiện theo các hướng dẫn về tất cả các loại thuốc, cả các thuốc theo toa và không theo toa. Luôn cho bác sĩ biết bạn bị bệnh gan khi chỉ định bất kỳ loại thuốc gì
• Tham khảo ý kiến bác sĩ, dược sĩ về bất kỳ loại thảo mộc hoặc chất bổ sung nào bạn đang dùng vì một số có thể gây hại cho gan.

Điều trị

Điều trị viêm xơ đường mật nguyên phát tập trung vào kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Dùng thuốc: Ursodeoxycholic acid (UDCA) cải thiện dòng chảy của mật, các thuốc chống ngứa như cholestyramine và rifampicin giúp giảm ngứa.
• Thay đổi lối sống: Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ và ít chất béo, tránh các chất kích thích như rượu.
• Phẫu thuật và can thiệp khác: Trong trường hợp tắc nghẽn ống mật nghiêm trọng, các can thiệp phẫu thuật hoặc thủ thuật ERCP có thể được sử dụng để mở rộng ống mật. Ghép gan là lựa chọn cuối cùng đối với những bệnh nhân bị suy gan giai đoạn cuối.

Kết luận

Viêm xơ đường mật nguyên phát là một bệnh lý phức tạp và cần được chẩn đoán sớm để quản lý hiệu quả. Hiểu biết về triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị sẽ giúp bệnh nhân và gia đình có kế hoạch chăm sóc tốt hơn. Mặc dù chưa có phương pháp chữa trị dứt điểm, việc điều trị kịp thời và đúng cách có thể cải thiện chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào của viêm xơ đường mật nguyên phát, hãy thăm khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.