Các giai đoạn của bệnh viêm màng não

Viêm màng não là một dạng bệnh nhiễm trùng của màng não và có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, bạn cũng không nên chủ quan với bệnh viêm màng não ở người lớn, bởi nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như: tê liệt chân tay, động kinh, điếc, mù, phù não, hôn mê, thậm chí tử vong.Nhận biết sớm bệnh viêm màng não giúp người bệnh được điều trị kịp thời, tránh được di chứng và  tử vong.

Dấu hiệu sớm của bệnh viêm màng não 

Màng não là một lớp mô liên kết của cơ thể, chúng ôm xung quanh các cơ quan hệ thần kinh trung ương (CNS). Lớp màng này không những tạo không gian “cách ly” mô thần kinh trung ương khỏi lớp xương cứng xung quanh, bảo vệ khỏi những tác động bên ngoài, chúng còn tạo môi trường cho các tế bào này hoạt động hiệu quả.

Màng não gồm ba lớp mô, giúp che phủ và bảo vệ não bộ, tủy gai. Từ ngoài vào trong, các lớp màng não lần lượt là: màng cứng, màng nhện và màng mềm.

Viêm màng não là tình trạng viêm của màng nhện và màng mềm bao bọc xung quanh não và tủy sống, thường là do sự lây lan của nhiễm trùng. Tùy vào lứa tuổi mà có các căn nguyên gây viêm màng não khác nhau:

• Ở trẻ em thường gặp viêm màng não là do nhiễm virus, bên cạnh đó vi khuẩn cũng là tác nhân gây viêm màng não nguy hiểm.
• Ở người lớn viêm màng não do vi khuẩn thường gặp do liên cầu lợn, phế cầu, não mô cầu,… Ngoài ra vi khuẩn và nấm cũng có thể dẫn đến viêm màng não.

Tùy thuộc vào căn nguyên viêm màng não có thể tự giới hạn trong một vài tuần hoặc có thể tiến triển nặng đe dọa đến tính mạng.

Viêm màng não là một bệnh lý rất nguy hiểm 

Các dấu hiệu và triệu chứng viêm màng não

Dấu hiệu viêm màng não ở người lớn

Các triệu chứng viêm màng não có thể cấp tính trong vòng vài giờ, vài ngày (căn nguyên virus, vi khuẩn) hoặc hàng tuần (do lao, do nấm,…).

Đôi khi, biểu hiện viêm màng não cũng không rõ ràng, điển hình, đặc biệt là viêm màng não ở người cao tuổi hoặc những người có bệnh lý nền (đái tháo đường, bệnh thận, bệnh gan, bệnh nhân giảm bạch cầu trung tính, suy giảm miễn dịch,…)

Một số triệu chứng viêm màng não điển hình:

• Sốt cao
• Đau đầu dữ dội
• Buồn nôn, nôn vọt
• Tăng nhạy cảm với ánh sáng
• Đau cổ, cứng cổ gáy
• Co giật
• Buồn ngủ hoặc khó thức dậy
• Rối loạn chức năng não (hôn mê, lú lẫn, lơ mơ)

Dấu hiệu viêm màng não ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Vì trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ có thể chưa biết nói, chưa biết thể hiện và diễn tả cụ thể các triệu chứng nên cha mẹ cần hết sức chú ý để nhận biết được trẻ bị viêm màng não. Các triệu chứng viêm màng não ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: 

• Sốt cao
• Khóc liên tục
• Ngủ li bì, mệt mỏi, da tái xanh
• Không hoạt động hoặc trì trệ
• Ăn kém
• Thóp phồng
• Gáy cứng
• Động kinh, co giật

Các triệu chứng trên có thể không xảy ra cùng một lúc. Hơn nữa, không phải tất cả người bệnh đều có những biểu hiện này. Do đó, khi nhận thấy bản thân hay người thân có các dấu hiệu viêm màng não, hãy đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt để được thăm khám kịp thời.

Một số dấu hiệu viêm màng não ở trẻ em 

Nguyên nhân viêm màng não

Viêm màng não có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân như: virus, vi khuẩn, nấm và viêm màng não mãn tính.

Viêm màng não do virus

Virus gây bệnh phổ biến nhất ở mọi lứa tuổi là Enterovirus. Đặc biệt virus này chiếm 85% nguyên nhân gây viêm màng não ở trẻ em. Nhóm Coxsackie hoặc Echovirus là căn nguyên phổ biến nhất, hay gặp nhất như Coxsackievirus A6 và B3, Echovirus type 30, 18, 9, 11,…. Ở trẻ 3 tháng tuổi thường gặp Coxsackie virus nhóm B. EV71 và Coxsackievirus A16.

Viêm màng não do vi khuẩn

Viêm màng não do vi khuẩn là tình trạng nhiễm khuẩn cấp tính màng não do một số loại vi khuẩn gây nên. Có ít nhất 14 căn nguyên gây viêm màng não vi khuẩn. Ở trẻ em, nguyên nhân thường gặp nhất là vi khuẩn Haemophilus influenzae tuýp B (Hib), phế cầu và não mô cầu; Ở người lớn lớn là liên cầu khuẩn, phế cầu và não mô cầu. 

Viêm màng não do nấm

Viêm màng não do nấm là bệnh nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương hiếm gặp, thường gặp nhất ở những người suy giảm miễn dịch như người nhiễm HIV, sử dụng corticoid kéo dài, bệnh máu ác tính,… 

Viêm màng não mãn tính

Viêm màng não mãn tính kéo dài từ 4 tuần trở lên, do nhiều loại vi sinh vật và yếu tố nguy cơ như: Nấm, spirochetes, Mycobacterium tuberculosis, rickettsiae, Toxoplasma gondii, HIV, enteroviruses và một số bệnh rối loạn thấp khớp tự miễn dịch (lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp) và ung thư. 

Các phương pháp chẩn đoán bệnh viêm màng não 

Sau khi khám lâm sàng với bác sĩ, bệnh nhân có thể cần làm thêm một số xét nghiệm cận lâm sàng:

• Chọc dò tủy sống để lấy dịch não tủy làm xét nghiệm: Viêm màng não mủ thường có lượng glucose giảm cùng với số lượng bạch cầu và protein tăng. Các căn nguyên do virus có thể dịch não tuỷ bình thường hoặc biến đổi nhẹ. Xét nghiệm dịch não tủy cũng có thể giúp xác định căn nguyên vi khuẩn nào gây ra bệnh viêm màng não (các xét nghiệm bao gồm: nhuộm soi, nuôi cấy hay PCR để chẩn đoán).
• Xét nghiệm máu nhằm đánh giá mức độ nhiễm trùng (số lượng bạch cầu, chỉ số viêm CRP, Procalcitonin,…)
• Chụp CT, MRI để chẩn đoán các biến chứng của viêm màng não.

Chọc dò tủy sống là một phương pháp để chẩn đoán viêm màng não 

Viêm màng não nên điều trị như thế nào?

Phương pháp điều trị viêm màng não phụ thuộc vào nguyên nhân, tình trạng của bệnh lý, đồng thời xem xét đến các yếu tố bệnh lý nền, biến chứng.

Bệnh nhân viêm màng não cần nhập viện để điều trị ngay để được bác sĩ theo dõi liên tục.

Điều trị viêm màng não dựa trên những nguyên tắc:

• Điều trị nguyên nhân: cần phân biệt nguyên nhân gây bệnh là vi khuẩn, virus hay nấm để sử dụng thuốc kháng sinh, kháng virus hay kháng nấm điều trị phù hợp.
• Chống phù não, giảm áp lực nội sọ: sử dụng Dexamethasone hoặc Corticoid khác nhằm giảm sự phù nề ở mô và làm giảm áp lực nội sọ trong hệ thống dịch não thất .
• Sử dụng thêm thuốc điều trị triệu chứng như hạ sốt, giảm đau, chống nôn,…

Điều trị viêm màng não phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh

Kết luận

Viêm màng não là một căn bệnh nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, đặc biệt là trẻ em và người cao tuổi. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh là cực kỳ quan trọng để có thể điều trị kịp thời và giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có thêm kiến thức hữu ích về bệnh viêm màng não, từ những dấu hiệu ban đầu, các giai đoạn phát triển đến phương pháp điều trị hiệu quả. Hãy luôn quan tâm đến sức khỏe của bản thân và gia đình, duy trì lối sống lành mạnh, vệ sinh cá nhân tốt và đừng quên tiêm phòng đầy đủ. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.