Viêm Đường Mật Nguyên Phát (Pbc) Là Gì? Những Điều Cần Biết Về Viêm Đường Mật Nguyên Phát (Pbc)

Viêm đường mật nguyên phát (Primary Biliary Cholangitis – PBC) là một bệnh gan mạn tính hiếm gặp, chủ yếu ảnh hưởng đến phụ nữ trung niên. Bệnh này đặc trưng bởi sự viêm và tổn thương các ống mật trong gan, dẫn đến tình trạng xơ gan và suy giảm chức năng gan nếu không được điều trị kịp thời.

Tổng quan chung

Viêm đường mật nguyên phát (PBC) là một bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào các ống mật nhỏ trong gan. Điều này gây ra viêm, tổn thương và cuối cùng là tắc nghẽn các ống mật. Theo thời gian, tổn thương này có thể dẫn đến xơ gan – một tình trạng mà mô sẹo thay thế mô gan bình thường, gây suy giảm chức năng gan.

Những ống mật trong gan đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong cơ thể con người. Chúng chứa một loại chất lỏng được gọi là mật, là nhân tố chủ chốt tham gia vào quá trình tiêu hóa và nằm cách xa gan. Mặt khác, mật là chất lỏng giúp cơ thể hấp thụ được các chất béo, cholesterol và một số vitamin thiết yếu. Ngoài ra, nó cũng giúp loại bỏ các tế bào hồng cầu cũ bị hư hỏng, cùng những thứ khác không cần thiết trong cơ thể.

Khi ống mật bị tổn thương, những mô sẹo này sẽ thay thế các mô gan khỏe mạnh và khiến cho cơ quan này không thể hoạt động như bình thường.

Tuy nhiên quá trình này thường diễn ra chậm do đó gan của bạn có thể không bị tổn thương nghiêm trọng trong khoảng thời gian đầu. Bệnh có thể kiểm soát được nhờ vào thuốc kết hợp với những phương pháp điều trị tích cực khác.

Triệu chứng của viêm đường mật nguyên phát (PBC)

Triệu chứng của viêm đường mật nguyên phát có thể không xuất hiện ngay lập tức mà thường phát triển dần dần trong nhiều năm. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Mệt mỏi, sút cân: Đây là triệu chứng thường gặp nhất, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, sút cân không rõ nguyên nhân.
• Ngứa da, nổi mề đay:  Tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ phần nào của cơ thể và thường trở nên tồi tệ hơn vào ban đêm.
• Khô mắt và miệng: Một số bệnh nhân có thể gặp phải các triệu chứng khô mắt và khô miệng do tổn thương tuyến lệ và tuyến nước bọt.
• Các mụn nhỏ màu trắng hoặc vàng xung quanh mắt
• Đau bụng trên bên phải: Một số bệnh nhân có thể cảm thấy đau nhẹ hoặc khó chịu ở vùng bụng trên bên phải.
• Sưng ở bàn chân và mắt cá chân
• Đau xương, cơ và khớp
• Vàng da và mắt: Khi bệnh tiến triển, bilirubin (một chất màu vàng) có thể tích tụ trong máu, gây ra hiện tượng vàng da và mắt

Nguyên nhân viêm đường mật nguyên phát (PBC)

Nguyên nhân chính xác của PBC vẫn chưa được xác định rõ, nhưng bệnh có liên quan đến các yếu tố di truyền và tự miễn. Một số giả thuyết cho rằng PBC có thể được kích hoạt bởi một số yếu tố môi trường ở những người có yếu tố di truyền nhạy cảm.

• Yếu tố di truyền: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng PBC có xu hướng di truyền trong gia đình, gợi ý rằng yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của bệnh.
• Yếu tố tự miễn: Viêm đường mật nguyên phát cũng có thể liên quan đến các vấn đề về hệ thống miễn dịch, chẳng hạn như: Rối loạn tuyến giáp, xơ cứng bì, hoặc thiếu máu ác tính.
• Yếu tố môi trường: Các yếu tố môi trường như nhiễm trùng hoặc tiếp xúc với một số chất độc có thể kích hoạt bệnh ở những người có yếu tố di truyền nhạy cảm. Mặc dù vẫn chưa có bằng chứng rõ ràng, nhưng một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng các vi khuẩn hoặc virus có thể đóng vai trò trong việc khởi phát bệnh.

Đối tượng nguy cơ mắc PBC

PBC thường ảnh hưởng đến phụ nữ nhiều hơn nam giới, với tỷ lệ khoảng 9:1. Bệnh chủ yếu xuất hiện ở những người trong độ tuổi từ 30 đến 60. Một số yếu tố nguy cơ có thể bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Có tiền sử gia đình mắc PBC có thể tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Yếu tố môi trường: Một số nghiên cứu cho rằng các yếu tố môi trường như nhiễm trùng, độc tố và hóa chất có thể đóng vai trò trong việc khởi phát PBC.

Chẩn đoán PBC

Để chẩn đoán được viêm đường mật nguyên phát, bác sĩ có thể đề nghị bệnh nhân thực hiện xét nghiệm máu nhằm kiểm tra hoạt động của gan và tìm kiếm những bất thường trong hệ thống miễn dịch.

Bên cạnh đó, bạn cũng có thể thực hiện một số xét nghiệm khác để chẩn đoán bệnh, chẳng hạn như: Chụp cắt lớp vi tính (CT scan), siêu âm, MRI, hoặc nội soi (ERCP). Những xét nghiệm này sẽ cung cấp cho bác sĩ hình ảnh chi tiết hơn về gan cũng như những khu vực xung quanh nó.

Ngoài ra, xét nghiệm sinh thiết gan cũng có thể được yêu cầu thực hiện. Trong xét nghiệm này, một mẫu mô gan nhỏ sẽ được lấy ra và đem đi kiểm tra dưới kính hiển vi tại phòng thí nghiệm nhằm tìm kiếm những tổn thương cũng như các dấu hiệu bất thường liên quan đến viêm đường mật nguyên phát.

Phòng ngừa bệnh PBC

Hiện vẫn chưa có thông tin về các biện pháp ngăn ngừa viêm đường mật nguyên phát cho người chưa mắc phải. Tuy nhiên, đối với bệnh nhân bị PBC cần duy trì một lối sống lành mạnh có thể giúp những người bị viêm đường mật nguyên phát (PBC) cảm thấy dễ chịu hơn, cũng như làm giảm hoặc ngăn ngừa một số triệu chứng liên quan đến căn bệnh này. Bệnh nhân có thể sẽ được khuyên thực hiện các biện pháp sau:
Bắt đầu chế độ ăn giảm natri nếu bạn bị quá tải chất lỏng (phù nề hoặc cổ trướng)

• Giảm lượng chất béo nếu bạn thừa cân hoặc bị gan nhiễm mỡ
• Uống nhiều nước
• Tránh hoặc giảm uống rượu, không hút thuốc lá
• Tránh căng thẳng quá mức khi có thể
• Tập thể dục, đặc biệt là đi bộ
• Chăm sóc da tốt
• Khám nha khoa thường xuyên

Viêm đường mật nguyên phát (PBC) thường tiến triển chậm trong một khoảng thời gian nhiều năm. Nhiều người có cuộc sống bình thường trong nhiều năm mà không có triệu chứng, tùy thuộc vào việc chẩn đoán được thực hiện sớm như thế nào. 

Điều trị như thế nào?

Hiện nay, không có cách chữa trị cho viêm đường mật nguyên phát, tuy nhiên thuốc có thể làm chậm quá trình diễn tiến của bệnh.

Không có cách chữa trị hoàn toàn cho PBC, nhưng có các phương pháp điều trị giúp làm chậm tiến triển của bệnh và giảm triệu chứng. Các phương pháp điều trị bao gồm:

Dùng thuốc:

• Ursodeoxycholic Acid (UDCA): Đây là thuốc đầu tay trong điều trị PBC, giúp cải thiện dòng chảy của mật và giảm viêm.
• Obeticholic Acid (OCA): Được sử dụng khi UDCA không hiệu quả, OCA giúp giảm viêm và cải thiện chức năng gan.
• Điều trị triệu chứng: Các thuốc kháng histamine và chất bổ sung vitamin A, D, E, K có thể được sử dụng để giảm ngứa và cải thiện triệu chứng khô mắt, khô miệng.

Phẫu thuật: Trong trường hợp bệnh tiến triển đến giai đoạn cuối và gây suy gan, ghép gan có thể là lựa chọn điều trị duy nhất. Ghép gan có thể cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ của bệnh nhân.

Các biện pháp hỗ trợ: Ngoài điều trị y tế, các biện pháp hỗ trợ có thể bao gồm:

• Chế độ ăn uống: Tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ và vitamin, hạn chế rượu và chất béo. Không uống rượu, không hút thuốc lá.
• Tập thể dục: Duy trì lối sống năng động, tập thể dục thường xuyên để cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm triệu chứng mệt mỏi.

Kết Luận

Viêm đường mật nguyên phát là một bệnh lý nghiêm trọng và mạn tính, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Mặc dù hiện chưa có cách chữa trị hoàn toàn, nhưng với các phương pháp điều trị hiện đại, bệnh nhân có thể quản lý triệu chứng và làm chậm tiến triển của bệnh. Quan trọng nhất là sự nhận thức và kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Việc duy trì lối sống lành mạnh, tuân thủ chỉ định của bác sĩ và luôn cập nhật kiến thức về bệnh sẽ giúp người bệnh có cuộc sống tốt hơn và kiểm soát bệnh hiệu quả.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.