Bệnh cầu thận là gì? Những điều cần biết về bệnh cầu thận

Bệnh cầu thận có thể xuất hiện độc lập hay biểu hiện dưới triệu chứng của hội chứng thận hư. Bệnh được phân loại thành nhiều thể khác nhau, chia thành nhóm theo mức độ tiến triển bệnh. Vậy triệu chứng, nguyên nhân gây ra bệnh cầu thận là gì? Chúng ta cùng tìm hiểu bài viết dưới đây nhé.

Tổng quan chung

Nephron là đơn vị cấu trúc, chức năng của thận. Nephron gồm hai phần là cầu thận và ống thận. Cầu thận gồm một túi bọc bên ngoài và một cuộn mạch ở bên trong. Ống thận là một ống có nhiều khúc lượn, một đầu liên tiếp với cầu thận, đầu kia đổ vào ống góp. 

Một trong những chức năng quan trọng của thận là tạo nước tiểu để đào thải nước, những sản phẩm cặn bã của quá trình chuyển hóa trong cơ thể. Máu được đưa vào thận với lưu lượng lớn (1200ml/phút), sau đó tới cuốn mạch trong cầu thận. Tại đây một lượng huyết lớn (120ml/phút) từ máu qua màng lọc cầu thận di chuyển vào trong khoang nước tiểu của cần thận, tạo ra nước tiểu đầu tiên.

Vì cấu trúc màng lọc cầu thận mà protein (albumin) và những tế bào máu được giữ lại trong máu. Nước tiểu đầu tiên từ cầu thận di chuyển qua ống thận. Tại ống thận nước tiểu đầu tiên được tái hấp thu nước, trao đổi ion, sau đó di chuyển qua ống góp tạo thành nước tiểu cuối, đổ vào bể thận rồi theo niệu quản xuống bàng quang trước khi thải ra khỏi cơ thể.

Bệnh cầu thận xảy ra khi có tổn thương tới cấu trúc, khiến hoạt động của chức năng cầu thận bị thay đổi. Nếu tổn thương giới hạn tại cầu thận được gọi là bệnh cầu thận nguyên phát. Những bệnh lý toàn thân gây tổn thương nhiều cơ quan, trong đó có thận, bệnh lý ở cầu thận khi đó được gọi là bệnh cầu thận thứ phát.  

Triệu chứng

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh cầu thận có thể khác nhau tùy thuộc vào việc bạn mắc dạng cấp tính hay mạn tính và nguyên nhân gây bệnh. Bạn có thể không nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào của bệnh mãn tính. Dấu hiệu đầu tiên cho thấy có điều gì đó không ổn có thể đến từ kết quả của xét nghiệm nước tiểu định kỳ (phân tích nước tiểu).

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh cầu thận có thể bao gồm:

• Nước tiểu màu hồng hoặc màu cola do có hồng cầu trong nước tiểu (tiểu máu).
• Nước tiểu có bọt hoặc sủi bọt do có quá nhiều protein trong nước tiểu (tiểu protein).
• Huyết áp cao (tăng huyết áp).
• Giữ nước (phù) với các dấu hiệu sưng ở mặt, tay, chân và bụng.
• Đi tiểu ít hơn bình thường.
• Buồn nôn và nôn mửa.
• Chuột rút cơ.
• Mệt mỏi.

Nguyên nhân

Nhiều tình trạng có thể gây ra bệnh cầu thận. Đôi khi bệnh di truyền trong gia đình và đôi khi nguyên nhân không được biết. Các yếu tố có thể dẫn đến viêm cầu thận bao gồm các điều kiện sau đây:

Nhiễm trùng

Các bệnh nhiễm trùng có thể dẫn đến viêm cầu thận trực tiếp hoặc gián tiếp. Các nhiễm trùng này bao gồm:

• Viêm cầu thận sau nhiễm liên cầu khuẩn: Viêm cầu thận có thể phát triển một hoặc hai tuần sau khi hồi phục từ nhiễm trùng họng liên cầu khuẩn hoặc hiếm khi, nhiễm trùng da do vi khuẩn liên cầu khuẩn (chốc lở). Viêm xảy ra khi kháng thể chống lại vi khuẩn tích tụ trong cầu thận. Trẻ em có khả năng phát triển viêm cầu thận sau nhiễm liên cầu khuẩn cao hơn người lớn, và chúng cũng có khả năng hồi phục nhanh hơn.
• Viêm nội tâm mạc do vi khuẩn: Viêm nội tâm mạc do vi khuẩn là nhiễm trùng của lớp lót bên trong của các buồng và van tim. Không rõ liệu viêm trong thận là kết quả của hoạt động của hệ miễn dịch hay các yếu tố khác.
• Nhiễm trùng virus thận: Nhiễm trùng virus của thận, như viêm gan B và viêm gan C, gây viêm cầu thận và các mô thận khác.
• HIV: Nhiễm HIV, virus gây bệnh AIDS, có thể dẫn đến viêm cầu thận và tổn thương thận tiến triển, thậm chí trước khi xuất hiện các triệu chứng của AIDS.

Bệnh tự miễn:

Các bệnh tự miễn là những bệnh do hệ miễn dịch tấn công các mô khỏe mạnh. Các bệnh tự miễn có thể gây ra viêm cầu thận bao gồm:

• Lupus: Một bệnh viêm mạn tính, lupus ban đỏ hệ thống có thể ảnh hưởng đến nhiều phần của cơ thể, bao gồm da, khớp, thận, tế bào máu, tim và phổi.
• Hội chứng Goodpasture: Trong rối loạn hiếm gặp này, còn được gọi là bệnh anti-GBM, hệ miễn dịch tạo ra kháng thể chống lại các mô trong phổi và thận. Nó có thể gây tổn thương tiến triển và vĩnh viễn cho thận.
• Bệnh thận IgA: Immunoglobulin A (IgA) là một kháng thể đóng vai trò bảo vệ đầu tiên chống lại các tác nhân nhiễm trùng. Bệnh thận IgA xảy ra khi các lắng đọng của kháng thể này tích tụ trong cầu thận. Viêm và tổn thương tiếp theo có thể không được phát hiện trong thời gian dài. Triệu chứng phổ biến nhất là có máu trong nước tiểu.

Viêm mạch

Viêm mạch là viêm của các mạch máu. Các loại viêm mạch có thể gây ra viêm cầu thận bao gồm:

• Viêm động mạch đa nút: Loại viêm mạch này ảnh hưởng đến các mạch máu trung bình và nhỏ ở nhiều phần của cơ thể, bao gồm thận, da, cơ, khớp và đường tiêu hóa.
• Viêm đa khớp dạng hạt với viêm mạch: Loại viêm mạch này, trước đây được gọi là viêm đa khớp dạng hạt Wegener, ảnh hưởng đến các mạch máu nhỏ và trung bình ở phổi, đường hô hấp trên và thận.

Các tình trạng xơ cứng

Một số bệnh hoặc tình trạng gây ra sẹo của cầu thận dẫn đến chức năng thận kém và suy giảm. Bao gồm:

• Huyết áp cao: Huyết áp cao lâu dài và không được kiểm soát có thể gây sẹo và viêm cầu thận. Viêm cầu thận làm giảm khả năng điều hòa huyết áp của thận.
• Bệnh thận do tiểu đường: Mức đường trong máu cao góp phần gây sẹo cầu thận và tăng tốc độ lưu thông máu qua các nephron.
• Viêm cầu thận khu trú và đoạn: Trong tình trạng này, sẹo rải rác ở một số cầu thận. Điều này có thể là kết quả của một bệnh khác hoặc có thể xảy ra mà không rõ lý do.

Các nguyên nhân khác

Hiếm khi, viêm cầu thận mạn tính di truyền trong gia đình. Một dạng di truyền, hội chứng Alport, cũng có thể làm suy giảm thính giác hoặc thị lực.

Viêm cầu thận có liên quan đến một số loại ung thư, chẳng hạn như ung thư dạ dày, ung thư phổi và bệnh bạch cầu mạn tính.

Đối tượng nguy cơ

Một số đối tượng nguy cơ như:

• Tiền sử cá nhân hoặc gia đình có bệnh thận.
• Sử dụng một số loại thuốc nhất định.
• Tiếp xúc với các chất độc cụ thể.
• Mắc một số loại nhiễm trùng virus (như nhiễm liên cầu khuẩn) hoặc nhiễm trùng vi khuẩn (viêm nội tâm mạc do vi khuẩn).
• Mắc bệnh tự miễn.

Chẩn đoán

Bệnh cầu thận có thể không gây ra triệu chứng. Đó là lý do tại sao nó thường được phát hiện trong quá trình kiểm tra cho một vấn đề khác. Nếu bác sĩ nghi ngờ bạn mắc bệnh cầu thận, họ có thể giới thiệu bạn đến chuyên gia thận và/hoặc bạn có thể phải thực hiện các xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm nước tiểu: Xét nghiệm này sẽ xác định xem bạn có protein hoặc máu trong nước tiểu hay không.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm này sẽ đo mức độ creatinin (một chất thải mà thận lọc) trong mẫu máu của bạn.
• Sinh thiết thận: Nhà cung cấp dịch vụ y tế sẽ sử dụng kim để lấy một mẫu mô từ thận của bạn và gửi nó đến phòng thí nghiệm để phân tích.
• Các xét nghiệm hình ảnh: Nhà cung cấp dịch vụ y tế có thể yêu cầu các xét nghiệm hình ảnh như siêu âm, X-quang hoặc CT scan. Các xét nghiệm này kiểm tra kích thước và hình dạng của thận, tìm kiếm các tắc nghẽn và giúp chẩn đoán các vấn đề khác.

Phòng ngừa bệnh

Bạn có thể thay đổi lối sống để giảm nguy cơ mắc những bệnh lý ảnh hưởng tới thận như:

• Kiểm soát tốt cân nặng: Béo phì tạo ra những thay đổi về về áp lực học và và áp lực máu ở thận, tổn thương tế bào có chân dẫn tới bệnh thận mạn tính, suy thận giai đoạn cuối. Béo phì cũng làm tăng nguy cơ tiểu đường, cao huyết áp dẫn tới bệnh thận mạn tính. Những người thừa cân, béo phì cần duy trì BMI < 25 kg/m². 
• Duy trì lượng muối ở mức thấp, không nêm muối vào thức ăn.
• Kiểm soát tốt huyết áp trong tầm kiểm soát, mục tiêu là 120/80mmHg.
• Kiểm soát tốt lượng đường trong máu nếu người bệnh bị tiểu đường . Uống tất cả các loại thuốc được kê đơn và tuân theo các mục tiêu điều trị bệnh đã trao đổi với bác sĩ. 
• Không sử dụng nhiều hơn liều khuyến cáo của thuốc giảm đau không kê đơn như ibuprofen, aspirin hay naproxen.
• Bỏ thuốc lá: Hút thuốc lá sẽ làm cản trở lưu lượng máu tới thận, khiến tình trạng sức khỏe của các cơ quan trong cơ thể (trong đó có thận) bị suy giảm. Ngoài ra với người bệnh tiểu đường, thói quen xấu này gây nhiều tác động tiêu cực đến việc điều trị của bạn. Đây cũng là nguyên nhân phổ biến khác gây suy giảm chức năng của thận.
• Tránh căng thẳng: Căng thẳng, stress kéo dài là nguyên nhân hàng đầu gây tăng huyết áp. Huyết áp cao rất dễ làm tổn thương những tế bào ở thận, từ đó gây suy giảm chức năng thận. 
• Tập thể dục thường xuyên: Vận động cơ thể không chỉ giúp nâng cao sức khỏe tổng thể mà còn tăng cường tuần hoàn máu, khả năng hoạt động của các tế bào bạch cầu. Mọi bộ phận trong cơ thể đều khỏe mạnh hơn, bao gồm cả thận.

Điều trị bệnh cầu thận như thế nào?

Các phương pháp điều trị tập trung vào việc làm chậm quá trình tiến triển của bệnh và ngăn ngừa các biến chứng. Điều trị có thể bao gồm:

• Thuốc hạ huyết áp như thuốc ức chế men chuyển (ACE) bảo vệ dòng máu vào thận.
• Corticosteroids có thể được sử dụng để giảm viêm dẫn đến mô sẹo.
• Thuốc lợi tiểu (thuốc nước) có thể được sử dụng để loại bỏ chất lỏng dư thừa trong cơ thể thông qua việc tăng sản xuất nước tiểu.
• Thay đổi chế độ ăn uống bao gồm việc ăn ít protein, natri và kali.
• Lọc máu để loại bỏ chất thải và chất lỏng từ máu sau khi thận ngừng hoạt động.
• Ghép thận để thay thế thận bị bệnh của bạn bằng một thận khỏe mạnh từ người hiến tặng.

Hi vọng với những chia sẻ của bài viết trên giúp các bạn hiểu hơn về bệnh cầu thận, nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh