Bệnh tay chân miệng (HFMD) là một bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ em, đặc biệt trong các giai đoạn chuyển mùa ẩm ướt. Bệnh dễ lây lan và có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng nếu không được chăm sóc và điều trị kịp thời. Tại Việt Nam, bệnh này lưu hành quanh năm, với hai đỉnh dịch từ tháng 3 đến tháng 5 và từ tháng 9 đến tháng 12. Hàng năm, có khoảng 50.000 đến 100.000 trường hợp được báo cáo, một số ca tử vong đã xảy ra. Đặc biệt, khu vực phía Nam chịu ảnh hưởng lớn nhất với số ca bệnh chiếm hơn 60% trên toàn quốc.
Vậy bệnh tay chân miệng là bệnh gì?
Khái niệm và đặc điểm
Bệnh tay chân miệng là một bệnh do virus thuộc nhóm Enterovirus, chủ yếu là Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71. Bệnh thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến người lớn. Hiện nay, chưa có vắc xin phòng bệnh và chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Các biện pháp phòng bệnh chủ yếu là vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường để hạn chế lây lan.
Triệu chứng
Triệu chứng của bệnh tay chân miệng thường bắt đầu với sốt, đau họng và cảm giác mệt mỏi. Sau vài ngày, các mụn nước nhỏ xuất hiện ở miệng, tay, chân, và đôi khi ở mông và đầu gối. Các mụn nước này có thể gây đau và khó chịu, đặc biệt khi trẻ ăn uống.
Triệu chứng chính:
- Sốt nhẹ hoặc cao
- Đau họng
- Mụn nước ở miệng, tay, chân
- Biếng ăn và mệt mỏi
Bệnh tay chân miệng có lây không?
Đường lây truyền
Bệnh tay chân miệng rất dễ lây lan qua nhiều con đường khác nhau, bao gồm:
- Tiếp xúc trực tiếp: Với dịch tiết từ mụn nước, nước bọt hoặc phân của người bệnh.
- Tiếp xúc gián tiếp: Qua các đồ vật bị nhiễm vi rút như đồ chơi, quần áo, hoặc bề mặt bị nhiễm bẩn.
- Đường hô hấp: Khi hít phải các giọt bắn từ người bệnh khi ho, hắt hơi.
Khả năng lây lan
Bệnh tay chân miệng đặc biệt dễ lây lan trong các môi trường tập trung đông người như nhà trẻ, trường học. Vi rút có thể tồn tại trên bề mặt các vật dụng hàng ngày trong một thời gian dài, làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Nghiên cứu cho thấy virus gây bệnh tay chân miệng chỉ có thể bị tiêu diệt ở nhiệt độ 60 độ trong 15 phút. Trong điều kiện nhiệt độ lạnh – 40 độ C, virus sẽ sống được đến 3 tuần ở môi trường bên ngoài.
Các chủng virus khác
Ngoài Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71, bệnh có thể được gây ra do một số chủng virus nhóm A khác như Coxsackie A4-A7, A9, A10 hoặc virus Coxsackie nhóm B (B1-B3, và B5). Do đó, trẻ đã từng mắc bệnh tay chân miệng vẫn có thể tái nhiễm nhiều lần.
Bệnh Tay chân miệng thường có những biểu hiện gì?
Bệnh thường bắt đầu với các biểu hiện như:
- Sốt, chán ăn, mệt mỏi và thường xuyên bị đau họng.
- Một hoặc hai ngày sau khi khởi phát sốt, xuất hiện đau trong miệng, có đốm đỏ như phỏng rộp và sau đó trở thành vết loét. Vết loét thường nằm trên lưỡi, nướu răng (lợi) và niêm mạc má.
- Phát ban trên da, không ngứa trong 1-2 ngày với những đốm màu đỏ khổng nổi hoặc nổi lên, có khi có rộp da. Ban thường nằm trong lòng bàn tay và lòng bàn chân; cũng có thể xuất hiện trên mông và /hoặc ở cơ quan sinh dục.
- Người bị bệnh Tay chân miệng có thể không biểu hiện triệu chứng, hoặc có thể chỉ có phát ban hoặc chỉ loét miệng.
- Trong một số ít trường hợp, bệnh có thể diễn biến nhanh với các triệu chứng về thần kinh, hô hấp và nhanh chóng dẫn đến tử vong.
Những phương pháp phòng bệnh tay chân miệng
Nguyên tắc
- Hiện chưa có vắc xin phòng bệnh đặc hiệu.
- Áp dụng các biện pháp phòng ngừa chuẩn và phòng ngừa đối với bệnh lây qua đường tiêu hoá, đặc biệt chú ý tiếp xúc trực tiếp với nguồn lây.
Phòng bệnh với người nhà bị bệnh
- Vệ sinh cá nhân: Rửa tay bằng xà phòng, đặc biệt sau khi thay quần áo, tã, sau khi tiếp xúc với phân, nước bọt.
- Rửa sạch đồ chơi, vật dụng, sàn nhà: Lau sàn nhà bằng dung dịch khử khuẩn Cloramin B 2% hoặc các dung dịch khử khuẩn khác.
- Cách ly trẻ bệnh tại nhà: Không đến nhà trẻ, trường học, nơi các trẻ chơi tập trung trong 10 – 14 ngày đầu của bệnh.
- Ăn uống sạch sẽ: Sử dụng các thực phẩm sạch và an toàn cho sức khỏe.
- Bổ sung dưỡng chất: Đầy đủ dưỡng chất, vitamin để cơ thể tăng thêm sức đề kháng.
Theo dõi y tế
Đến ngay trung tâm y tế hoặc bệnh viện gần nhất khi có biểu hiện của tay chân miệng để được bác sĩ chẩn đoán và theo dõi.
Kết luận
Bệnh tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm phổ biến, dễ lây lan và có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc duy trì vệ sinh cá nhân tốt, theo dõi sức khỏe và áp dụng các biện pháp phòng ngừa trong cộng đồng là rất quan trọng. Đặc biệt, trong các giai đoạn dịch bệnh cao điểm từ tháng 3 đến tháng 5 và từ tháng 9 đến tháng 12, cần tăng cường các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe của trẻ em và cộng đồng. Quan tâm và chăm sóc sức khỏe của trẻ không chỉ là trách nhiệm của gia đình mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội. Chúng ta hãy cùng nhau thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe cho trẻ em và cả cộng đồng.
