Tự kỷ là một rối loạn phát triển kéo dài suốt đời, ảnh hưởng đến cách trẻ giao tiếp và tương tác với thế giới xung quanh. Những dấu hiệu tự kỷ ở trẻ thường xuất hiện từ khi còn rất nhỏ, nhưng do sự đa dạng trong biểu hiện, việc phát hiện tự kỷ có thể gặp khó khăn. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về tự kỷ, lý do tại sao trẻ tự kỷ có những hành vi bất thường và cách nhận biết dấu hiệu tự kỷ ở từng độ tuổi khác nhau. Hiểu biết về tự kỷ giúp cha mẹ và người chăm sóc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời, mang lại cuộc sống tốt hơn cho trẻ.
Bệnh tự kỷ là gì?
Tự kỷ, hay rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder – ASD), là một nhóm các rối loạn phát triển thần kinh có ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi của trẻ. Tự kỷ thường được chẩn đoán trong những năm đầu đời, thường trước 3 tuổi, mặc dù một số trẻ có thể được chẩn đoán muộn hơn. Các biểu hiện tự kỷ rất đa dạng và có thể thay đổi theo từng cá nhân, từ nhẹ đến nặng.
Tại sao trẻ tự kỷ có những biểu hiện bất thường?
Trẻ tự kỷ thường có những biểu hiện bất thường do sự khác biệt trong cấu trúc và chức năng của não bộ. Các nghiên cứu chỉ ra rằng các yếu tố di truyền và môi trường đều đóng vai trò trong sự phát triển của tự kỷ. Những bất thường này có thể ảnh hưởng đến cách trẻ xử lý thông tin, dẫn đến khó khăn trong việc giao tiếp, tương tác xã hội và kiểm soát hành vi. Một số biểu hiện phổ biến bao gồm khó khăn trong việc duy trì giao tiếp bằng mắt, thiếu hứng thú trong các hoạt động xã hội, và hành vi lặp đi lặp lại.
Dấu hiệu cảnh báo tự kỷ ở trẻ ở từng độ tuổi khác nhau
Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ (Dưới 2 tuổi)
- Giao tiếp bằng mắt kém: Trẻ không duy trì giao tiếp bằng mắt khi được gọi tên hoặc khi giao tiếp với người khác.
- Thiếu phản ứng với âm thanh và tiếng nói: Trẻ không quay đầu hay không phản ứng khi nghe tên mình được gọi.
- Không biểu hiện sự hứng thú trong giao tiếp: Trẻ không mỉm cười hoặc ít cười lại với người khác.
- Chậm nói hoặc không nói: Trẻ không nói được từ đơn nào trước 16 tháng tuổi hoặc không có khả năng nói câu hoàn chỉnh trước 2 tuổi.
Trẻ mẫu giáo (2 – 5 tuổi)
- Khó khăn trong việc kết bạn: Trẻ không thể chơi chung với bạn bè hoặc không hiểu cách chơi cùng người khác.
- Hành vi lặp đi lặp lại: Trẻ có thể lặp đi lặp lại các hành động như xoay tròn, vỗ tay, hoặc sắp xếp đồ vật theo một cách cụ thể.
- Phản ứng không bình thường với thay đổi: Trẻ có thể rất khó chịu hoặc lo lắng khi có sự thay đổi trong thói quen hàng ngày hoặc môi trường xung quanh.
- Chơi một mình: Trẻ có xu hướng thích chơi một mình và không tham gia vào các hoạt động nhóm.
Trẻ tiểu học (6 – 12 tuổi)
- Khó khăn trong giao tiếp: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc bắt đầu hoặc duy trì một cuộc trò chuyện.
- Thiếu hiểu biết về cảm xúc: Trẻ không nhận biết được cảm xúc của người khác hoặc không biết cách biểu lộ cảm xúc của mình.
- Tập trung vào các chủ đề cụ thể: Trẻ có thể quan tâm sâu sắc đến một chủ đề cụ thể và nói nhiều về nó.
- Hành vi ám ảnh: Trẻ có thể có những hành vi ám ảnh như cần phải làm một việc theo một cách nhất định và không chấp nhận bất kỳ sự thay đổi nào.
Việc nhận biết và hiểu rõ về tự kỷ là điều vô cùng quan trọng để có thể hỗ trợ và giúp đỡ trẻ một cách hiệu quả. Tự kỷ không phải là một bệnh lý có thể chữa khỏi, nhưng với sự can thiệp kịp thời và phù hợp, trẻ tự kỷ có thể phát triển và hòa nhập tốt hơn vào cuộc sống. Sự hiểu biết và hỗ trợ từ gia đình, nhà trường và cộng đồng là yếu tố then chốt giúp trẻ tự kỷ vượt qua những khó khăn và đạt được tiềm năng tối đa của mình. Hãy luôn quan tâm và chú ý đến những biểu hiện bất thường ở trẻ, và tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia khi cần thiết để mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho các em.
