Nổi mẩn ngứa là một vấn đề da liễu phổ biến mà nhiều người thường gặp phải. Dù không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nó có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về nổi mẩn ngứa, nguyên nhân, triệu chứng, và các biện pháp phòng ngừa cũng như điều trị hiệu quả.
Tổng quan chung
Hiện tượng nổi mẩn ngứa là tình trạng da nổi lên nhiều nốt sần, mẩn ngứa thành từng mảng hay lan ra khắp người. Các vết mẩn ngứa có thể xuất hiện toàn thân, từ đầu – mặt – cổ tới lưng, tay và chân. Chúng không có hình dạng hay kích thước nhất định. Bạn có thể bị nổi mẩn ngứa vài giờ rồi tự hết hoặc nó sẽ kéo dài dai dẳng trong nhiều ngày, nhiều tháng.
Các triệu chứng nổi mẩn ngứa toàn thân thường không giống nhau. Trong nhiều trường hợp, người bệnh chỉ bị ngứa râm ran mà không nổi mẩn hoặc bị nổi mẩn khắp người nhưng không ngứa,…Ngứa ngáy khiến bệnh nhân cảm thấy khó chịu, mất tự tin khi làm việc hay gặp gỡ bạn bè.
Triệu chứng
Tùy thuộc vào từng nguyên nhân mà biểu hiện của triệu chứng sẽ khác nhau ở từng người. Đa phần các trường hợp đều bị nổi mẩn ở khắp cơ thể kèm theo đó là tình trạng ngứa ngáy rất khó chịu, gây ra nhiều phiền toái cho cuộc sống thường ngày.
Các triệu chứng thường gặp khi bị nổi mẩn ngứa khắp người bao gồm:
- Nổi mẩn ngứa toàn thân: Trên cơ thể người bệnh xuất hiện nhiều nốt mẩn với hình dáng, kích thước và màu sắc đa dạng. Phổ biến nhất là ở vùng lưng, bụng, tay, chân và bắp đùi. Một số trường hợp, nốt mẩn ngứa có thể xuất hiện ở cả cổ và mặt.
- Ngứa ngáy khó chịu: Tình trạng nổi mẩn còn đi kèm với các cơn ngứa rất khó chịu. Người bệnh có thể bị ngứa âm ỉ, râm ran hoặc dữ dội. Từ đó kích thích phản ứng cào gãi và làm xuất hiện các tổn thương thứ phát trên da.
- Triệu chứng khác: Bên cạnh tình trạng nổi mẩn ngứa thì người bệnh còn có thể gặp phải một số triệu chứng khác đi kèm. Chẳng hạn như phát ban, sưng nề, da khô ráp, bong tróc, chảy dịch, sốt, cơ thể mệt mỏi…
Nguyên nhân
Dưới đây là một số bệnh lý thường gặp hoặc những dấu hiệu ngứa nổi mẩn đỏ khắp người thường gặp nhất.
Viêm da dị ứng: là một trạng thái rối loạn da phổ biến hiện nay. Bệnh thường xuất hiện ở trẻ em gây ra tình trạng mẩn ngứa đỏ ở má, cổ, cổ tay, khuỷu tay, mặt trong của đầu gối và mắt cá chân hoặc các vị trí khác trên cơ thể.
Trạng thái này cũng thường xuất hiện ở người trưởng thành và thường phổ biến ở người có tiền sử hen suyễn hoặc dị ứng phấn hoa.
Ngứa nổi mẩn đỏ khắp người vào mùa hè: Nổi mẩn ngứa không rõ nguyên nhân cũng là do tình trạng nắng nóng kéo dài khiến những lỗ chân lông bị tắc nghẽn. Ngứa nổi mẩn đỏ khắp người trong nhiệt độ thường trông giống như một đám mụn đỏ hoặc mụn nước mọc ở các bộ phận trên khắp cơ thể. Bên cạnh đó nó dễ xảy ra ở cổ, ngực, bẹn, bên dưới ngực và những nếp nhăn ở khuỷu tay.
Trạng thái này có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi. Không những thế thường nhiều nhất là ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ trong khi bé được giữ ấm quá mức. Để hạn chế hiện trạng này chỉ cần cho trẻ sống trong môi trường mát mẻ hơn.
Nhiễm nấm: Nhiễm nấm là lý do đã quá phổ biến thường thấy chúng gây ra hiện trạng mẩn ngứa khắp người. Bệnh thường gây ảnh hưởng đến các nếp gấp da như bên dưới ngực hoặc bẹn của người bệnh. Ngoài ra chúng vẫn xuất hiện ở các khu vực khác trên da.
Nổi mề đay mẩn ngứa do nhiễm nấm sẽ được điều trị bằng các loại thuốc không kê toa và kết hợp thay đổi lối sống hàng ngày.
Nhiễm ký sinh trùng: Một trong những nguyên nhân chính gây mẩn ngứa khắp người là do nhiễm ký sinh trùng thường là con ve gây bệnh ghẻ. Con ve này sống ở trên bề mặt của da người và không gây ra những triệu chứng bệnh cho tới lúc vật chủ của chúng (người bệnh) bị dị ứng với nó.
Các triệu chứng nhiễm ký sinh trùng tương tự thường gặp khác như bệnh chàm (Eczema) gây ngứa rát.
Mẩn ngứa khắp người vì dị ứng thời tiết: Việc đổi thay không khí quá đột ngột cũng là nguyên nhân làm tình trạng ngứa nổi mẩn đỏ khắp cơ thể. Nhất là lúc thời tiết chuyển từ thời tiết nóng bức sang lạnh, điều này khiến da không thể thích nghi với môi trường bên ngoài và kích ứng gây nổi mề đay mẩn ngứa. Dị ứng thời tiết thường gây ngứa và nổi mẩn đỏ khắp người nhất là ở tay, chân, mặt hoặc những nơi tiếp xúc trực tiếp không khí. Dị ứng nổi mề đay diễn ra thường xuyên liên tục dễ trở thành bệnh kinh niên và làm tăng nguy cơ sốc phản vệ, khó thở, nghẹn thở nghiêm trọng. Vì vậy, nếu như thường xuyên bị ngứa nổi mẩn đỏ khắp người, bạn nên thăm khám và điều trị bằng phương pháp phù hợp.
Dị ứng thực phẩm: Khi bạn sử dụng một loại thực phẩm không phù hợp đến cơ thể điều này làm tác nhân gây dị ứng tăng lên. Những triệu chứng đầu tiên của bệnh dị ứng thực phẩm bao gồm ngứa da kết hợp việc nổi mẩn đỏ khắp người. Một số trường hợp nặng người bệnh thường bị ngứa khoang miệng, đau bụng thậm chí là nôn mửa.
Ở một số trường hợp dị ứng thực phẩm nguy hiểm hơn, người bệnh có thể bị mất sức, ngất hoặc sốc phản vệ. Đây là trạng thái báo động, cần được đưa đến cơ quan y tế uy tín gần nhất để giảm thiểu tình trạng hiểm nguy đến tính mạng.
Dị ứng thuốc: Việc cơ thể không thể hấp thu các loại thuốc có thể gây ra tình trạng thải thuốc qua da. Điều này chính là nguyên nhân gây mẩn ngứa khắp người. Một số loại thuốc có thể gây dị ứng như thuốc kháng sinh, thuốc chữa động kinh, giảm sốt hoặc thuốc tăng cường hormone.
Không chỉ thuốc tây, thuốc Đông y cũng có thể gây dị ứng, cơ thể khó dung nạp và gây phát ban, ngứa nổi mẩn đỏ khắp người.
Dùng mỹ phẩm không liên quan: Nếu bạn bị ngứa nổi mẩn đỏ khắp người khi vừa đổi thay sang dùng mỹ phẩm mới thì rất có thể bạn đã bị dị ứng với sản phẩm này. Dị ứng mỹ phẩm là tình trạng khá quen thuộc và thường gặp ở các chị em từ đó ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ và sinh hoạt trong cuộc sống.
Côn trùng cắn: Cắn của muỗi, kiến, rệp, ong và các loại côn trùng khác
Suy giảm chức năng gan: Suy giảm chức năng gan, suy gan là nguyên nhân dẫn đến trạng thái ngứa nổi mẩn đỏ khắp người. Cho nên, nếu tình trạng này kéo dài và tình trạng không thuyên giảm thì người bệnh nên đến bệnh viện để kiểm tra để có biện pháp điều trị phù hợp.
Bệnh lý da: Các bệnh da như viêm da cơ địa, eczema, vảy nến.
Môi trường: Tiếp xúc với hóa chất, ánh nắng mặt trời, hoặc môi trường ô nhiễm.
Yếu tố tâm lý: Căng thẳng, lo âu, stress cũng có thể gây ra nổi mẩn ngứa.
Ngoài các lý do nhắc trên thì hiện tượng mẩn ngứa đỏ khắp người có thể là do côn trùng đốt, dị ứng vải, hóa chất hoặc do môi trường ô nhiễm.
Đối tượng nguy cơ
Tình trạng bệnh này rất thường gặp. Phụ nữ thường có da dễ bị mẫn cảm hơn và bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi. Nếu bạn có tiền sử dị ứng hoặc hen suyễn sẽ làm tăng nguy cơ phát ban da.
Một số đối tượng có nguy cơ cao bị nổi mẩn ngứa bao gồm:
- Người có tiền sử dị ứng: Những người có tiền sử dị ứng với thực phẩm, thuốc, hoặc môi trường.
- Trẻ em: Hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ, dễ bị tác động bởi các yếu tố bên ngoài.
- Người cao tuổi: Hệ miễn dịch suy yếu, da dễ bị tổn thương.
- Người có bệnh lý da: Những người mắc các bệnh da liễu mạn tính như eczema, vảy nến.
Chẩn đoán
Để chẩn đoán nổi mẩn ngứa, bác sĩ sẽ thực hiện:
Khám lâm sàng: Kiểm tra da, xác định các nốt mẩn, hỏi về triệu chứng và tiền sử bệnh lý.
Xét nghiệm: Để tìm ra các dấu hiệu của dị ứng hoặc nhiễm trùng. Bạn có thể cần xét nghiệm thêm nếu bác sĩ không thể xác định nguyên nhân gây mẩn ngứa từ các câu trả lời trên. Một số xét nghiệm bao gồm:
- Xét nghiệm máu.
- Kiểm tra chức năng tuyến giáp của bạn.
- Kiểm tra da. Cạo hoặc sinh thiết da của bạn.
Sinh thiết da: Trong một số trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể lấy một mẫu da nhỏ để phân tích dưới kính hiển vi.
Khi bác sĩ đã xác định chính xác nguyên nhân, họ sẽ đưa ra cho bạn lời khuyên về điều trị, hoặc kê một số loại thuốc giúp giảm mẩn ngứa hiệu quả.
Phòng ngừa bệnh
Phần lớn tình trạng da bị nổi mẩn đỏ ngứa xuất phát từ các yếu tố tác động từ bên ngoài, trong khi một phần nhỏ xuất phát từ bên trong cơ thể. Do đó, bạn hoàn toàn có thể giảm hoặc ngăn chặn tình trạng da bị nổi mẩn đỏ ngứa ở mặt hoặc cơ thể này bằng cách áp dụng những biện pháp phòng ngừa sau:
Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng: Nhận diện và tránh xa các tác nhân như phấn hoa, lông thú, thực phẩm gây dị ứng.
Duy trì vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên, tắm rửa sạch sẽ sau khi tiếp xúc với môi trường ô nhiễm.
Sử dụng sản phẩm chăm sóc da phù hợp: Chọn các sản phẩm không chứa hóa chất gây kích ứng, phù hợp với loại da của bạn. Dưỡng ẩm cho da thường xuyên, đặc biệt trong mùa lạnh và mùa khô hanh.
Giữ môi trường sống sạch sẽ: Thường xuyên dọn dẹp nhà cửa, tránh sự phát triển của côn trùng.
Quản lý stress: Thực hiện các phương pháp giảm stress như yoga, thiền, thể dục.
Chế độ ăn uống: Áp dụng chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh cùng với việc uống đủ nước mỗi ngày. Bổ sung vào chế độ ăn uống các loại thực phẩm, rau xanh giàu vitamin C và vitamin E.
Theo dõi sức khỏe hàng ngày để cơ thể luôn trong tình trạng tốt nhất, cải thiện hệ miễn dịch tốt hơn.
Điều trị như thế nào?
Điều trị nổi mẩn ngứa phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:
Sử dụng thuốc: Các loại thuốc kháng histamin, corticosteroid, và thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) có thể được sử dụng để giảm ngứa và viêm.
- Thuốc kháng sinh Histamin H1: Thuốc giúp ức chế lượng histamin đang tiết ra trong cơ thể giúp giảm cảm giác ngứa ngáy khó chịu.
- Thuốc chẹn thụ thể H2: Làm mạch máu thu hẹp để giảm phù nề, giảm viêm và cảm giác ngứa da.
- Corticoid: Giảm phản ứng hệ thống miễn dịch giúp cắt giảm cơn ngứa nhanh chóng.
Chăm sóc da tại nhà: Sử dụng kem dưỡng ẩm, tắm với nước ấm và tránh gãi để giảm kích ứng.
Điều trị nguyên nhân gốc: Nếu nổi mẩn ngứa do dị ứng, cần loại bỏ tác nhân gây dị ứng. Nếu do nhiễm trùng, cần điều trị bằng thuốc kháng sinh, kháng virus hoặc kháng nấm. Dưới đây là cách điều trị của 3 chứng bệnh gây mẩn ngứa phổ biến:
- Nổi mẩn ngứa do dị ứng: Người bệnh được dùng thuốc loại bỏ nguyên nhân gây dị ứng, cơn ngứa sẽ giảm dần.
- Nổi mẩn ngứa do bệnh gan: Tùy theo mức độ nghiêm trọng của Bệnh gan mà bệnh nhân được chỉ định sử dụng thuốc khác nhau như thuốc bổ gan, giải độc gan, hạ men gan…
- Nổi mẩn ngứa do bệnh tiểu đường: Bệnh nhân được bác sĩ kê đơn thuốc hạ đường huyết như Gliclazide, Metformin,…. Ngoài ra, người bệnh có thể sử dụng thuốc nam (thảo dược) để kiểm soát đường huyết như hoa cúc, cỏ ngọt, cây thìa canh…
Liệu pháp miễn dịch: Trong trường hợp dị ứng nghiêm trọng, liệu pháp miễn dịch có thể được xem xét.
Kết luận
Nổi mẩn ngứa là một tình trạng da phổ biến nhưng có thể gây nhiều phiền toái cho người mắc phải. Việc hiểu rõ về triệu chứng, nguyên nhân và các biện pháp phòng ngừa, điều trị sẽ giúp bạn quản lý tình trạng này hiệu quả hơn. Nếu bạn gặp phải tình trạng nổi mẩn ngứa kéo dài hoặc nghiêm trọng, hãy tìm đến sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa để được điều trị kịp thời và chính xác.
Chăm sóc da không chỉ giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn mà còn ngăn ngừa được nhiều bệnh lý da khác. Hãy luôn chú ý đến sức khỏe da và không ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ y tế khi cần thiết.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
