Khó thở không phải là bệnh mà nó là triệu chứng bệnh phổ biến liên quan đến vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Biểu hiện này tồn tại dưới dạng cấp tính hoặc mãn tính. Việc tìm hiểu nguyên nhân khó thở sẽ giúp bạn có những phương pháp điều trị bệnh phù hợp, hiệu quả. Vậy chúng ta cùng tham khảo bài viết dưới đây để hiểu hơn về khó thở nhé.
Tổng quan chung
Khó thở là tình trạng người bệnh thở hơi ngắn hay cảm thấy khó khăn trong việc hít thở. Khi gặp phải vấn đề này mọi người sẽ có cảm giác lồng ngực của mình như bị thít chặt lại và căng tức khi cố gắng thở. Đây được xem là một triệu chứng xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, không phải là một loại bệnh.
Tình trạng khó thở có thể xảy ra đột ngột trong một thời điểm nào đó còn được gọi là cấp tính hoặc phát triển từ từ theo thời gian (mãn tính). Nếu bạn đang gặp phải tình trạng khó thở, tốt nhất bạn nên đến gặp bác sĩ để được kiểm tra sức khỏe một cách hoàn thiện nhất. Bởi vì đây có thể là triệu chứng của bệnh lý nguy hiểm mà bạn không nên xem nhẹ.
Triệu chứng
Khó thở hay còn gọi là bị hụt hơi hoặc đói không khí, tình trạng này diễn ra khá phổ biến, bất kỳ ai cũng có thể mắc phải. Trung bình cứ 4 người đi khám bệnh đường hô hấp thì sẽ có 1 người có triệu chứng khó thở.
Khi bị khó thở, bệnh nhân luôn ở trong tình trạng mệt mỏi, thiếu oxy, hô hấp khó khăn, tức ngực và hơi thở đứt quãng. Điều này có thể xảy ra theo cấp độ từ nhẹ tới nặng, nhất thời hoặc dai dẳng.
Nguyên nhân
Một số nguyên nhân gây khó thở là:
Viêm phổi
- Viêm phổi đại diện cho một dạng nhiễm trùng phổi. Các vi sinh vật như vi khuẩn, virus hoặc nấm có thể là nguyên nhân gây bệnh. Viêm phổi có thể ảnh hưởng xấu đến tính mạng người bệnh. Trẻ em dưới 2 tuổi và người lớn trên 65 tuổi đều có khả năng gặp phải tình trạng nặng hơn. Những người hút thuốc lá hoặc lạm dụng rượu bia có nguy cơ cao bị viêm phổi.
- Các triệu chứng viêm phổi bao gồm ho, khó thở, sốt, thở dốc, mệt mỏi, đau ngực, buồn nôn và tiêu chảy. Cùng với đó là các biến chứng như áp xe phổi, vi khuẩn trong máu, hoặc tụ dịch màng phổi.
Hen suyễn
- Hen suyễn là dạng phổi mãn tính do viêm và hẹp đường thở. Việc đường dẫn khí bị viêm gây ra tình trạng chất nhầy được sản sinh. Mức độ nghiêm trọng của bệnh hen có thể được phân loại là không liên tục, nhẹ, liên tục hoặc nghiêm trọng.
- Các triệu chứng bao gồm ho, khó thở, thở khò khè và hơi thở gấp. Không có cách nào để hoàn toàn điều trị hen suyễn nhưng bệnh có thể được kiểm soát hiệu quả bằng thuốc.
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
- Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính hay COPD là một dạng tiến triển của bệnh phổi. COPD khiến cho không khí vào và ra khỏi phổi trở nên khó khăn.
- Các triệu chứng của COPD có thể bao gồm ho với lượng lớn chất nhầy, hơi thở gấp, khó thở, thở khò khè, mệt mỏi và giảm cân. Người bị bệnh nặng có thể được chữa trị thông qua các phương pháp giải phẫu làm giảm thể tích phổi hoặc cấy ghép phổi.
Ung thư phổi
- Ung thư phổi là việc các tế bào bất thường phát triển không kiểm soát trong mô phổi. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư. Có hai loại ung thư phổi chính: Ung thư phổi tế bào không nhỏ và ung thư tế bào nhỏ. Tế bào nhỏ là nguyên nhân phần lớn gây ung thư phổi (khoảng 85%), ung thư tuyến tụy, ung thư biểu mô tế bào vảy. Ung thư tuyến tiền cũng nằm trong những dạng phổ biến nhất của bệnh.
- Các triệu chứng của ung thư phổi có thể bao gồm khó thở, hơi thở ngắn, ho dai dẳng, thở khò khè, hơi thở gấp, đau ngực, khàn tiếng, ho ra máu, đau xương và sụt cân. Việc điều trị bệnh có thể bao gồm một hoặc nhiều lựa chọn như phẫu thuật, hóa trị hoặc xạ trị.
Tràn khí màng phổi
- Đây là một triệu chứng liên quan đến sự xuất hiện không bình thường của không khí giữa phổi và màng phổi. Tình trạng này gây ra sự suy giảm chức năng một phần hoặc hoàn toàn ở phổi. Tràn khí phổi có thể là do chấn thương ngực (hoại tử hoặc bị đâm), bệnh phổi hoặc do các dụng cụ hỗ trợ hít thở. Những người hút thuốc lá và những người được chẩn đoán mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) hoặc hội chứng suy giảm miễn dịch (AIDS) có nguy cơ gặp phải tình trạng tràn khí màng phổi.
- Các triệu chứng của tràn khí màng phổi có thể bao gồm hơi thở ngắn, đổ mồ hôi nhiều và đau ngực đột ngột. Các cá nhân được chẩn đoán tràn khí màng phổi nên tránh đi máy bay hoặc lặn sâu cho đến khi hết bệnh.
Thuyên tắc phổi
- Thuyên tắc phổi chỉ tình trạng trong phổi có máu đông và gây tắc nghẽn động mạch phổi. Nguyên nhân chính của tắc mạch phổi là huyết khối tĩnh mạch sâu. Các yếu tố làm tăng nguy cơ cho sự phát triển bệnh tắc mạch phổi bao gồm ung thư, gãy xương hông hoặc chân, béo phì.
- Các triệu chứng nghẽn mạch phổi có thể bao gồm hơi thở ngắn, lo lắng, đau ngực, ho ra máu và sưng tấy bắp chân. Thuyên tắc phổi có thể đe dọa tính mạng và được xem là trường hợp nguy hiểm.
Thiếu máu
- Thiếu máu là nguyên nhân nổi bật gây khó thở khi nồng độ hemoglobin xuống thấp hơn 8-10 g/dl. Nếu hemoglobin tiếp tục hạ thấp, khó thở sẽ càng trở nên rõ rệt. Sự liên quan này rõ nét nhất trong tình trạng thiếu máu cấp. Nhiều cơ chế bù trừ sẽ khiến cảm giác khó thở của bệnh nhân thiếu máu mạn bớt rõ ràng hơn.
- Thiếu máu là do thiếu hụt các tế bào hồng cầu bình thường trong máu. Việc chảy, giảm sản xuất máu có thể gây ra sự thiếu hụt hồng cầu. Chức năng của các tế bào hồng cầu là mang oxy đến các tế bào và các mô của cơ thể. Tác dụng của chứng thiếu máu có thể từ nhẹ đến nặng. Thiếu máu do thiếu sắt là loại phổ biến nhất.
- Triệu chứng thiếu máu có thể bao gồm khó thở, hơi thở ngắn, mệt mỏi, chóng mặt, da nhợt nhạt và đau ngực. Bệnh có nhiều nguyên nhân gây ra bao gồm chảy máu, suy dinh dưỡng, thiếu chất sắt, bệnh thận và rối loạn di truyền. Thiếu máu có thể điều trị dễ dàng, nhưng cũng gây tử vong nếu không được quan tâm đúng mức.
Bệnh lý tim mạch
- Bệnh lý tim mạch là nguyên nhân nổi bật gây khó thở. Trong nhiều trường hợp, bệnh nền khá rõ rệt như trong phù phổi hoặc nhồi máu cơ tim cấp. Ở những tình huống khác, nguyên nhân có thể sẽ ít rõ ràng hơn, như đối với trường hợp thông liên nhĩ hoặc hẹp 2 lá giai đoạn đầu. Đặc biệt ở những bệnh nhân đái tháo đường, tình trạng thiếu máu cơ tim do bệnh lý mạch vành có thể biểu hiện bằng những đợt khó thở gián đoạn không kèm theo đau ngực.
- Suy tim mạn là một nguyên nhân phức tạp gây khó thở, do các than phiền của người bệnh thường chậm kết thúc ngay cả sau khi đã được điều trị tương đối đầy đủ. Trong những trường hợp này, người thầy thuốc cần đánh giá lại hiệu quả điều trị và tìm thêm những nguyên nhân khác như thiếu máu hoặc nhồi máu phổi. Khó thở là một trong các triệu chứng của bệnh nhân suy tim mạn.
Rối loạn lo âu tổng quát
- Rối loạn lo âu tổng quát là một dạng bệnh về tinh thần. Bệnh thường gặp ở lứa tuổi 30-40, nữ nhiều hơn nam. Bệnh đặc trưng bởi sự lo lắng hoặc lo âu liên tục và thường xuyên cản trở các hoạt động sinh hoạt hàng ngày.
- Các bệnh nhân khó thở do căn nguyên tâm lý thường biểu lộ sự lo âu căng thẳng cùng các triệu chứng tăng thông khí và than phiền về thị giác, chóng mặt, ngất xỉu, tê, châm chích quanh miệng và các ngón tay. Các triệu chứng của rối loạn lo âu tổng quát có thể là lo lắng quá mức, hơi thở gấp, khó chịu, mệt mỏi, khó ngủ, buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy.
Viêm màng phổi
- Viêm màng phổi, hay còn được gọi là viêm phổi, chỉ tình trạng có màng đôi lót bên trong khoang ngực và xung quanh phổi. Các nguyên nhân gây viêm màng phổi khác bao gồm nhiễm trùng, ung thư, suy tim sung huyết, nghẽn mạch phổi, một số loại thuốc nhất định, tràn khí màng phổi và các bệnh tự miễn dịch (viêm khớp dạng thấp, lupus).
- Một biến chứng thường gặp là sự tích tụ dịch dư thừa giữa các lớp màng phổi, được gọi là tràn dịch màng phổi. Triệu chứng chính của bệnh viêm màng phổi là khó thở, đau ngực khi thở, hụt hơi, ho, sốt, đau vai hoặc lưng.
U hạt
- U hạt là tình trạng phát triển của các cụm tế bào viêm trong nhiều cơ quan khác nhau của cơ thể người. Bệnh có thể ảnh hưởng đến bất kỳ đâu nhưng thường tác động đến phổi. Vẫn chưa có nguyên nhân của u hạt nhưng các nhà nghiên cứu tin rằng đó có thể là phản ứng của hệ thống miễn dịch của cơ thể với chất lạ. Các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng phát triển u hạt bao gồm bệnh nhân thuộc giới tính nữ, tiền sử bệnh của gia đình.
- Các triệu chứng của u hạt là ho, khó thở, hơi thở gấp, thở khò khè, sốt, mệt mỏi, giảm cân, đau khớp, phát ban da, đau ngực, động kinh và mất thị giác.
Bệnh lao
- Bệnh lao là một bệnh truyền nhiễm rất mạnh, chủ yếu ảnh hưởng đến phổi. Các trường hợp mắc bệnh lao có thể gặp các triệu chứng như sốt, mệt mỏi, hơi thở gấp, ho ra máu, đổ mồ hôi vào ban đêm và giảm cân.
- Những tác nhân gây ra các bệnh ở đường hô hấp luôn tồn tại xung quanh chúng ta. Do đó, nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào trong việc hô hấp, bạn nên đến khám bác sĩ ngay để được chẩn đoán và điều trị bệnh kịp thời.
- Khó thở là triệu chứng thường gặp nhất khi xử lý các trường hợp bệnh lý tim phổi. Triệu chứng này hoàn toàn chủ quan và hay thay đổi. Bằng một phương pháp tiếp cận tinh tế, từng bước, bắt đầu từ việc khai thác bệnh sử và thăm khám lâm sàng kỹ lưỡng cùng các xét nghiệm phù hợp để kiểm tra sẽ đưa đến chẩn đoán chính xác trong đa số trường hợp. Các trường hợp khó thở chưa giải thích được sau những biện pháp đánh giá thường quy cần được giới thiệu đến bác sĩ chuyên khoa.
Đối tượng nguy cơ
Một số nguy cơ đối tượng cao bị khó thở là:
- Hen phế quản.
- Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
- Các vấn đề về tim như suy tim, viêm màng ngoài tim hoặc bệnh cơ tim.
- Béo phì.
- Xơ phổi.
- Loãng xương.
- Thiếu máu.
Chẩn đoán
Khi đã nhận thức được những biến chứng nguy hiểm mà khó thở có thể gây ra, hãy chủ động đến gặp bác sĩ thăm khám ngay trong trường hợp sau:
- Các cơn khó thở lặp lại với tần suất gia tăng, mức độ ngày càng nghiêm trọng mà không rõ nguyên nhân khó thở là gì.
- Khó thở gây cản trở đến cuộc sống sinh hoạt thường ngày.
- Đau tức ngực, chóng mặt, buồn nôn kèm theo khó thở.
Phương pháp được dùng để chẩn đoán nguyên nhân khó thở
Thường thì khi bệnh nhân đến cơ sở y tế thăm khám, sau khi thăm hỏi triệu chứng mà người bệnh gặp phải, tiền sử bệnh,… để tìm ra nguyên nhân gây khó thở, tùy từng trường hợp mà bác sĩ có thể đề nghị một số phương pháp hỗ trợ chẩn đoán sau:
- Xét nghiệm máu cơ bản.
- Chụp X-quang phổi.
- Điện tâm đồ.
- Siêu âm tim.
- Chụp cắt lớp ngực.
- Đo chức năng hô hấp.
Phòng ngừa bệnh
Bằng việc thăm khám, thực hiện những kiểm tra mà bác sĩ yêu cầu, người bệnh sẽ biết được nguyên nhân gây triệu chứng và biện pháp điều trị khó thở là gì. Việc người bệnh cần làm tiếp sau đó là tuân thủ phác đồ điều trị ấy và lưu ý thực hiện một số biện pháp giúp phòng ngừa bệnh tái phát:
- Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng đối với bệnh nhân hen nhằm kiểm soát bệnh tốt hơn và hạn chế sự tái diễn của các cơn cấp.
- Cai thuốc lá và vận động phục hồi chức năng đối với bệnh nhân bị tắc nghẽn phổi mạn tính để tăng cường hoạt động của các cơ hô hấp. Ngoài ra, những bệnh nhân này cũng cần uống đủ 2 lít nước mỗi ngày để việc đào thải đờm trở nên dễ dàng hơn; ăn nhiều chất xơ để tránh phải gắng sức khi đại tiện do táo bón gây ra.
- Tiêm vacxin ngừa cúm và vi khuẩn gây viêm phổi đối với bệnh nhân bị bệnh tim phổi mạn hoặc có sức đề kháng kém.
Điều trị như thế nào?
Khó thở có thể là cấp tính hoặc mãn tính. Trong các trường hợp cấp tính như dị vật đường thở, hen suyễn cấp tính, đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, tràn khí màng phổi… cần nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu, nếu chần chừ có thể gây nguy hiểm cho tính mạng người bệnh.
Nếu khó thở nhẹ, xảy ra từ từ thì cần đưa người bệnh đến khám ở các cơ sở y tế càng sớm càng tốt, đặc biệt là các cơ sở y tế chuyên khoa (chuyên khoa tim mạch, hô hấp, tai mũi họng…).
Sau khi khám bệnh, người bệnh nên thực hiện theo đơn thuốc của bác sĩ và các tư vấn kèm theo. Không nên tự mua thuốc để điều trị, bất luận là thuốc Tây y hay thuốc Đông y hoặc thuốc Nam bởi vì làm như vậy không những bệnh không thuyên giảm mà đôi khi còn nặng thêm, có thể biến chứng nguy hiểm hơn.
Khó thở do bệnh lý tim mạch tiềm ẩn nguy cơ nguy hiểm vì khi hệ thống tim mạch có vấn đề, cơ thể bị ảnh hưởng rất nhiều, thậm chí một số bệnh có thể gây tử vong. Do đó, khi gặp triệu chứng khó thở, tốt nhất người bệnh đi khám chuyên khoa tim mạch để xác định chính xác có phải do mình mắc bệnh tim mạch hay không.
Hi vọng với những chia sẻ trên giúp các bạn hiểu hơn về khó thở, nguyên nhân và triệu chứng của khó thở.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
