Vitamin và khoáng chất là những chất rất cần thiết cho cơ thể, thậm chí chỉ cần một lượng nhỏ (tới vài microgam), nhưng nếu thiếu lập tức cơ thể sẽ bị “trục trặc”… Thế nhưng uống các loại vitamin và khoáng chất này vào lúc nào để có hiệu quả cao nhất và tránh được các tương tác bất lợi khác thì không phải ai cũng biết.
Các vitamin và khoáng chất người bệnh có thể tự mua hoặc dùng theo đơn của bác sĩ, được bổ sung vào chế độ ăn hằng ngày khi cơ thể bị thiếu hụt. Nó không phải là thuốc mà là thực phẩm (thực phẩm chức năng), không dùng để chữa bệnh hoặc điều trị bất kỳ loại bệnh nào mà chỉ để bổ sung cho sự thiếu hụt các chất này trong cơ thể. Các chất này uống vào những thời điểm thích hợp sẽ làm tăng hiệu quả của chúng.
Vitamin C
Vitamin C (là một vitamin tan trong nước) là chất rất cần thiết cho cơ thể, vì chúng tham gia nhiều chức năng quan trọng trong hoạt động của con người: Tăng sức đề kháng, miễn dịch; chống ôxy hóa, bảo vệ thành mạch máu… Thế nhưng cơ thể không tự nhiên sinh ra vitamin C mà chúng ta cần bổ sung hằng ngày qua thức ăn (đồ ăn thức uống) để đảm bảo số lượng vitamin C cần thiết cho cơ thể hoạt động.
Nếu khẩu phần ăn không cấp đủ lượng vitamin C thì cần bổ sung qua các sản phẩm bổ sung (thực phẩm chức năng hoặc thuốc).
Vitamin C nên được uống vào cùng bữa ăn sẽ hấp thu tốt nhất. Do vitamin C chỉ tồn tại trong máu vài giờ nên không sử dụng toàn bộ liều uống vào 1 thời điểm/bữa ăn mà nên chia nhỏ làm 3 lần tương ứng với 3 bữa trong ngày. Trường hợp người bị đau dạ dày thì nên uống vitamin C sau bữa ăn. Không nên uống vitamin C quá muộn vào buổi tối, vì vitamin C có tính kích thích cao, gây khó ngủ.
Vitamin E
Vitamin E có tác dụng chống ôxy hóa, bảo vệ chống lại các tổn thương tế bào từ các gốc tự do và cũng là chất quan trọng trong nhiều quá trình chuyển hóa của cơ thể.
Do vitamin E tan trong chất béo, dễ dàng lưu trữ trong cơ thể, đặc biệt là ở mô gan và mô mỡ. Uống vitamin E vào buổi sáng và nên uống cùng với các thực phẩm có chứa chất béo như sữa, các loại hạt, bơ, sữa chua hoặc uống cùng bữa ăn.
Vitamin D
Vitamin D giúp cơ thể duy trì xương, răng khỏe mạnh và giúp hấp thụ canxi tốt hơn trong cơ thể. Cũng giống như vitamin E, vitamin D cũng là một vitamin tan trong chất béo, cần được uống với bữa ăn. Vitamin D hấp thụ tốt nhất khi bạn tiêu thụ cùng thực phẩm chứa chất béo lành mạnh như dầu ôliu, quả bơ hoặc bơ. Không uống vitamin D vào ban đêm hay buổi tối muộn vì có ảnh hưởng tiêu cự đến giấc ngủ.
Nhóm vitamin B
Đây là nhóm những vitamin có thể hòa tan trong nước, nó đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất của cơ thể. Đặc biệt là quá trình chuyển hóa carbohydrate thành đường và chuyển hóa chất béo. Nhóm này giúp tăng cường năng lượng, giảm stress… Có 8 loại vitamin B và mỗi loại có vai trò quan trọng trong cơ thể. Khi uống vitamin nhóm này nên uống vào buổi sáng, trước bữa ăn… là tốt nhất và tăng năng lượng cho một ngày mới.
Canxi
Canxi là một khoáng chất vô cùng thiết yếu của cơ thể, tham gia vào quá trình xây dựng hệ xương răng chắc khỏe, sản xuất và bài tiết một số hormon, chức năng đông máu, hoạt động cơ bắp và cơ tim, dẫn truyền tế bào thần kinh. Khi cơ thể bị thiếu canxi sẽ dẫn đến những rối loạn và bệnh tật như loãng xương, rối loạn chức năng cơ bắp, tim mạch và thần kinh…
Việc uống canxi nên được tiến hành vào buổi sáng là tốt nhất, giúp chúng ta có cơ hội tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời (da tổng hợp vitamin D cho cơ thể), giúp hấp thu canxi hiệu quả cao hơn. Thời gian uống canxi trước khi ăn 30 phút hoặc sau khi ăn 1 giờ.
Sắt
Sắt cũng là một khoáng chất thiết yếu và đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với cơ thể, bởi sắt là một thành phần cấu thành nên huyết sắc tố của hồng cầu, hỗ trợ vận chuyển dưỡng khí và thán khí trong hô hấp… Vậy uống viên sắt khi nào để có hiệu quả tốt nhất?
Sắt hấp thu tốt nhất khi dạ dày rỗng (lúc đói).
Vì vậy, nên uống viên sắt trước bữa ăn 30 phút. Vitamin C có tác dụng giúp cơ thể hấp thụ sắt tốt hơn, do vậy có thể uống nước cam để chất sắt được hấp thụ vào cơ thể. Trong protein của động vật cũng chứa chất giúp hỗ trợ hấp thụ sắt tối ưu, vì vậy mà nên ăn cá, thịt trong các bữa ăn thường ngày.
Cần tránh các thức uống gây kích thích như trà, cà phê, nước giải khát có gas vì chúng cản trở quá trình hấp thụ của sắt. Không uống sắt cùng với canxi vì canxi cản trở sự hấp thu sắt.
DS. Nguyễn Thu Giang
