Theo số liệu thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2018, ung thư tuyến tiền liệt là “kẻ thù thầm lặng” đứng thứ 4 trong các loại ung thư phổ biến trên toàn cầu, với con số đáng báo động lên đến gần 1,3 triệu ca mới được ghi nhận. Chưa dừng lại ở đó, căn bệnh này còn gieo rắc nỗi ám ảnh khi xếp hạng thứ 8 trong danh sách những căn ung thư có tỷ lệ tử vong cao nhất. Tuy nhiên, điều đáng mừng là ung thư tuyến tiền liệt thường tiến triển chậm rãi, mở ra cơ hội vàng cho việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Với những tiến bộ vượt bậc trong y học hiện đại, tỷ lệ thành công trong việc điều trị ung thư tuyến tiền liệt ngày càng được nâng cao, mang đến hy vọng về một tương lai tươi sáng cho người bệnh. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về ung thư tuyến tiền liệt
Tìm hiểu về ung thư tuyến tiền liệt
Giới thiệu về tuyến tiền liệt
Tuyến tiền liệt là một bộ phận trong cơ quan sinh sản của đàn ông, có trong lượng từ 20 – 25 gram. Kích thước này sẽ thay đổi theo thời gian từ khi nam giới bước vào độ tuổi dậy thì cho đến khi về già. Vị trí của tuyến tiền liệt là nằm ở phía dưới bàng quang, ngay cạnh túi tinh và nằm phía trước của trực tràng. Chức năng chính của tuyến tiền liệt là sản xuất một phần dịch lỏng trong tinh dịch, giúp nuôi dưỡng và vận chuyển tinh trùng.
Ung thư tuyến tiền liệt là gì?
Ung thư tuyến tiền liệt là sự phát triển không kiểm soát của các tế bào bất thường trong tuyến tiền liệt, lâu ngày hình thành nên các khối u ác tính và gây bệnh cho các tổ chức khác trong cơ thể. Đây là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới, đặc biệt là ở những người lớn tuổi. Ung thư tuyến tiền liệt thường phát triển chậm và có thể không gây ra triệu chứng trong giai đoạn đầu.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Nguyên nhân cụ thể của ung thư tuyến tiền liệt chưa được xác định rõ ràng:
- Tuổi tác: Nguy cơ mắc bệnh tăng lên theo tuổi, đặc biệt là sau 50 tuổi.
- Tiền sử gia đình: Có người thân trực tiếp (cha hoặc anh em) mắc ung thư tuyến tiền liệt sẽ làm tăng nguy cơ.
- Di truyền: Các đột biến gen di truyền, chẳng hạn như BRCA1 và BRCA2, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
- Chế độ ăn uống: Ăn nhiều chất béo bão hòa và ít rau quả có thể tăng nguy cơ.
- Địa lý: Nam giới sống ở Bắc Mĩ, Tây Âu và Úc có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với nam giới ở châu Á.
Triệu chứng của ung thư tuyến tiền liệt
Ung thư tuyến tiền liệt ở giai đoạn sớm thường không gây ra triệu chứng. Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng có thể xuất hiện bao gồm:
- Khó tiểu, dòng tiểu yếu hoặc gián đoạn.
- Tiểu nhiều lần, đặc biệt là vào ban đêm.
- Cảm giác bàng quang không làm trống hoàn toàn.
- Đau hoặc rát khi tiểu.
- Máu trong nước tiểu hoặc tinh dịch.
- Đau nhức ở lưng dưới, hông hoặc đùi.
- Đau khi xuất tinh.
- Giảm cân không rõ nguyên nhân và mệt mỏi.
Chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt
Để chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt, các phương pháp sau thường được sử dụng:
- Khám trực tràng (DRE): Bác sĩ kiểm tra tuyến tiền liệt qua trực tràng để phát hiện các bất thường.
- Xét nghiệm PSA (Prostate-Specific Antigen): Đo nồng độ PSA trong máu. Mức PSA cao có thể chỉ ra ung thư tuyến tiền liệt hoặc các vấn đề khác về tuyến tiền liệt.
- Sinh thiết tuyến tiền liệt: Lấy mẫu mô từ tuyến tiền liệt để kiểm tra dưới kính hiển vi.
- Các phương pháp hình ảnh học: Siêu âm, MRI hoặc CT scan để đánh giá sự phát triển của khối u và di căn.
Các giai đoạn của ung thư tuyến tiền liệt
Ung thư tuyến tiền liệt được chia thành các giai đoạn dựa trên mức độ lan rộng của bệnh:
- Giai đoạn I: Ung thư khu trú ở tuyến tiền liệt và không thể sờ thấy hoặc nhìn thấy qua các hình ảnh học.
- Giai đoạn II: Ung thư lan ra ngoài tuyến tiền liệt nhưng vẫn chưa lan đến các hạch bạch huyết hoặc các cơ quan xa.
- Giai đoạn III: Ung thư đã lan đến các hạch bạch huyết gần hoặc các mô lân cận.
- Giai đoạn IV: Ung thư đã lan đến các cơ quan xa như xương, phổi hoặc gan.
Điều trị ung thư tuyến tiền liệt
Các phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt phụ thuộc vào giai đoạn và mức độ nghiêm trọng của bệnh, bao gồm:
- Phẫu thuật: Cắt bỏ tuyến tiền liệt (prostatectomy) là một phương pháp phổ biến để loại bỏ khối u.
- Xạ trị: Sử dụng tia X hoặc các loại tia khác để tiêu diệt tế bào ung thư.
- Liệu pháp hormone: Giảm mức testosterone để ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư.
- Hóa trị: Sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư.
- Liệu pháp miễn dịch: Kích thích hệ miễn dịch của cơ thể để chống lại ung thư.
- Giám sát tích cực: Theo dõi sự phát triển của ung thư mà không tiến hành điều trị ngay lập tức, thường áp dụng cho các trường hợp ung thư phát triển chậm.
Các bệnh liên quan tuyến tiền liệt
Tuyến tiền liệt có thể mắc phải nhiều loại bệnh khác nhau, không chỉ ung thư tuyến tiền liệt. Dưới đây là một số bệnh phổ biến liên quan đến tuyến tiền liệt:
Viêm tuyến tiền liệt
Viêm tuyến tiền liệt là tình trạng viêm nhiễm ở tuyến tiền liệt, có thể do vi khuẩn hoặc các nguyên nhân khác gây ra. Viêm tuyến tiền liệt được chia thành các loại chính:
- Viêm tuyến tiền liệt cấp tính do vi khuẩn: Do vi khuẩn gây ra và xuất hiện đột ngột với các triệu chứng như sốt, ớn lạnh, đau vùng dưới lưng và vùng sinh dục, khó tiểu hoặc đau khi tiểu.
- Viêm tuyến tiền liệt mãn tính do vi khuẩn: Tình trạng viêm nhiễm kéo dài và khó điều trị hơn. Triệu chứng có thể nhẹ hơn nhưng kéo dài.
- Viêm tuyến tiền liệt mãn tính không do vi khuẩn (Hội chứng đau vùng chậu mãn tính): Nguyên nhân không do vi khuẩn và có thể liên quan đến nhiều yếu tố khác như căng thẳng, chấn thương hoặc rối loạn cơ học.
Triệu chứng
- Đau hoặc khó chịu ở vùng sinh dục, bàng quang và lưng dưới.
- Khó tiểu, tiểu đau hoặc tiểu nhiều lần.
- Khó xuất tinh hoặc đau khi xuất tinh.
- Triệu chứng giống cúm như sốt, ớn lạnh.
Điều trị
- Kháng sinh: Dùng cho viêm tuyến tiền liệt do vi khuẩn.
- Thuốc giảm đau và kháng viêm: Để giảm triệu chứng đau và viêm.
- Liệu pháp vật lý: Bao gồm các bài tập cơ sàn chậu.
- Thay đổi lối sống: Uống nhiều nước, tránh chất kích thích như cà phê và rượu, giảm căng thẳng.
Phì đại tuyến tiền liệt lành tính (BPH – Benign Prostatic Hyperplasia)
Phì đại tuyến tiền liệt lành tính là tình trạng tuyến tiền liệt lớn lên gây chèn ép niệu đạo và gây khó khăn cho việc tiểu tiện. BPH rất phổ biến ở nam giới lớn tuổi.
Triệu chứng
- Khó tiểu.
- Dòng tiểu yếu hoặc gián đoạn.
- Tiểu nhiều lần, đặc biệt vào ban đêm.
- Cảm giác bàng quang không được làm trống hoàn toàn.
- Cần gắng sức khi tiểu.
Điều trị
- Thuốc: Các loại thuốc như alpha-blockers giúp thư giãn cơ bàng quang và tuyến tiền liệt, hoặc thuốc ức chế 5-alpha reductase làm giảm kích thước tuyến tiền liệt.
- Phẫu thuật: Khi triệu chứng nặng hoặc không đáp ứng với thuốc. Phẫu thuật có thể bao gồm TURP (cắt bỏ nội soi tuyến tiền liệt qua niệu đạo) hoặc các phương pháp khác.
- Các thủ thuật không phẫu thuật: Như liệu pháp nhiệt hoặc sử dụng sóng vi ba.
Ung thư tuyến tiền liệt
Ung thư tuyến tiền liệt là sự phát triển bất thường của các tế bào tuyến tiền liệt. Đây là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới.
Triệu chứng:
Ở giai đoạn đầu, ung thư tuyến tiền liệt thường không có triệu chứng rõ ràng. Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng có thể bao gồm:
- Khó tiểu, dòng tiểu yếu hoặc gián đoạn.
- Tiểu nhiều lần, đặc biệt vào ban đêm.
- Đau hoặc rát khi tiểu.
- Máu trong nước tiểu hoặc tinh dịch.
- Đau nhức ở lưng dưới, hông hoặc đùi.
- Đau khi xuất tinh.
- Giảm cân không rõ nguyên nhân và mệt mỏi.
Điều trị
- Phẫu thuật: Loại bỏ tuyến tiền liệt.
- Xạ trị: Sử dụng tia X hoặc các loại tia khác để tiêu diệt tế bào ung thư.
- Liệu pháp hormone: Giảm mức testosterone để ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư.
- Hóa trị: Sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư.
- Liệu pháp miễn dịch: Kích thích hệ miễn dịch của cơ thể để chống lại ung thư.
- Giám sát tích cực: Theo dõi sự phát triển của ung thư mà không tiến hành điều trị ngay lập tức, thường áp dụng cho các trường hợp ung thư phát triển chậm.
Sỏi tuyến tiền liệt
Sỏi tuyến tiền liệt là tình trạng hình thành các khối sỏi nhỏ trong tuyến tiền liệt. Sỏi này có thể gây ra các vấn đề về tiểu tiện và đau đớn.
Triệu chứng
- Đau khi tiểu hoặc khi xuất tinh.
- Khó tiểu hoặc dòng tiểu yếu.
- Máu trong nước tiểu hoặc tinh dịch.
- Đau ở vùng chậu hoặc lưng dưới.
Điều trị
- Thuốc: Dùng thuốc để giảm triệu chứng và hỗ trợ bài tiết sỏi.
- Phẫu thuật: Khi sỏi gây tắc nghẽn hoặc không thể tự bài tiết.
Các bệnh liên quan đến tuyến tiền liệt, từ viêm tuyến tiền liệt, phì đại tuyến tiền liệt lành tính đến ung thư tuyến tiền liệt, đều có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Những thói quen sinh hoạt và ăn uống xấu có thể là lí do của ung thư tuyến tiền liệt
Một số thói quen sinh hoạt và ăn uống xấu có thể đóng vai trò trong việc tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt. Dưới đây là một số thói quen này:
Ăn uống không lành mạnh
- Tiêu thụ nhiều chất béo bão hòa: Các loại thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa, như thịt đỏ, đồ chiên và thực phẩm chế biến, có thể tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt.
- Thiếu rau cải và trái cây: Rau cải và trái cây giàu chất chống oxy hóa và chất xơ, giúp bảo vệ cơ thể khỏi ung thư.
- Tiêu thụ nhiều đường và thực phẩm có chỉ số đường huyết cao: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tiêu thụ nhiều đường và thực phẩm có chỉ số đường huyết cao có thể tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt.
Uống rượu và hút thuốc lá
- Tiêu thụ rượu bia quá mức: Uống rượu bia có thể tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt.
- Hút thuốc lá: Thuốc lá chứa nhiều chất gây ung thư, không chỉ ảnh hưởng đến phổi mà còn có thể tăng nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt.
Thiếu hoạt động thể chất
- Lối sống ít vận động: Thiếu hoạt động thể chất có thể dẫn đến béo phì, một yếu tố nguy cơ của ung thư tuyến tiền liệt.
- Không tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ mắc nhiều loại ung thư, bao gồm ung thư tuyến tiền liệt.
Căng thẳng và thiếu ngủ
- Ngủ không đủ giấc: Thiếu ngủ có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh bằng cách ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và quá trình tái tạo tế bào.
- Căng thẳng: Căng thẳng kéo dài có thể làm suy yếu hệ miễn dịch và tăng nguy cơ mắc nhiều loại bệnh, bao gồm ung thư tuyến tiền liệt.
Thiếu kiểm soát cân nặng
- Béo phì: Béo phì được xem là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu của ung thư tuyến tiền liệt. Một lối sống không lành mạnh và tiêu thụ nhiều calo hơn nhu cầu cơ thể có thể dẫn đến tăng cân và béo phì.
Kết luận
Việc duy trì một lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn, giảm căng thẳng và kiểm soát cân nặng, là rất quan trọng để giảm nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt. Đồng thời, việc hạn chế tiêu thụ rượu bia, không hút thuốc lá và duy trì một giấc ngủ đủ giấc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của tuyến tiền liệt.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
