Bạo lực học đường là một vấn đề nghiêm trọng và phức tạp, gây ra những tổn thương cả về thể chất và tinh thần cho nạn nhân. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến kết quả học tập mà còn có thể dẫn đến những suy nghĩ tiêu cực, thậm chí là tự tử. Hiểu rõ nguyên nhân và tìm cách phòng ngừa bạo lực học đường là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe tâm lý và sự phát triển toàn diện của học sinh.
Các tổn thương tâm lý của bạo lực học đường
Tác hại của bạo lực học đường có thể được chia thành hai loại chính: tác hại về thể chất và tác hại về tinh thần.
Tác hại về thể chất: Bạo lực học đường có thể gây ra những tổn thương thể chất cho nạn nhân, chẳng hạn như:
- Đau đớn, thương tích: Các hành vi bạo lực như đánh đập, xô đẩy, ném đồ vật,… có thể gây ra những thương tích.
- Nguy hiểm đến tính mạng: Trong một số trường hợp nghiêm trọng, bạo lực học đường có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của nạn nhân, thậm chí dẫn đến tử vong.
Tác hại về tinh thần: Bạo lực học đường có thể gây ra những tổn thương tinh thần nghiêm trọng cho nạn nhân, chẳng hạn như:
- Sợ hãi, lo lắng: Nạn nhân của bạo lực học đường thường cảm thấy sợ hãi, lo lắng khi đến trường, thậm chí có thể không muốn đến trường.
- Trầm cảm, tự ti: Bạo lực học đường có thể khiến nạn nhân cảm thấy trầm cảm, tự ti, mất lòng tin vào bản thân.
- Tự tử: Trong một số trường hợp nghiêm trọng, bạo lực học đường có thể dẫn đến ý định tự tử của nạn nhân.
Ngoài ra, bạo lực học đường cũng có thể gây ra những tác hại khác cho nạn nhân, chẳng hạn như:
- Ảnh hưởng đến kết quả học tập: Nạn nhân của bạo lực học đường thường khó tập trung học tập, kết quả học tập giảm sút.
- Ảnh hưởng đến các mối quan hệ: Nạn nhân của bạo lực học đường thường gặp khó khăn trong việc giao tiếp, kết bạn, xây dựng các mối quan hệ lành mạnh.
- Ảnh hưởng đến tương lai: Bạo lực học đường có thể khiến nạn nhân gặp khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm, hòa nhập cộng đồng.
Nguyên nhân bạo lực học đường có thể gây ra tâm lý có suy nghĩ muốn tự tử
Nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường có thể từ yếu tố chủ quan hoặc khách quan, cụ thể:
Nguyên nhân đến từ học sinh
- Bước vào giai đoạn dậy thì từ 12 – 17 tuổi trẻ có những biến đổi nhất định về thể chất, tâm lý. Giai đoạn này trẻ học hỏi để hình thành tính cách, tâm lý trẻ nhạy cảm và có nhiều bất ổn. Bởi vậy khi chịu kích thích hay tác động từ các đối tượng xấu hay nhân tố độc hại trẻ dễ dàng học theo, hình thành tâm lý bắt nạt bạn bè.
- Đặc điểm tâm lý lứa tuổi chính là 1 trong những nguyên nhân phổ biến làm hình thành bạo lực học đường. Nếu không có những biện pháp tác động hữu hiệu, giai đoạn dậy thì nhiều trẻ gây ra những vụ bạo lực học đường nghiêm trọng.
Người lớn nên quan tâm hơn đến những học sinh có nguy cơ cao trở thành người bạo lực học đường:
- Trẻ từng bị bỏ bê không được dạy dỗ, chăm sóc, bị lạm dụng, chấn thương tâm lý thường gia tăng hành vi bạo lực và hung hăng.
- Trẻ từng chứng kiến hoặc tiếp xúc bạo lực từ gia đình, nhà trường, xã hội.
- Trẻ từng có hành vi bạo lực, tính cách hung hăng mất kiểm soát.
- Trẻ gặp phải vấn đề về sức khỏe tinh thần, đau khổ về cảm xúc.
- Trẻ nhận thức kém, rối loạn học tập, thiếu chú ý và bị tăng động.
- Trẻ từng tham gia vào hoạt động bất hợp pháp, chống đối xã hội, tham gia vào tệ nạn xã hội như uống rượu bia, sử dụng chất kích thích…
Nguyên nhân do gia đình
Gia đình cũng được xem là một trong nguyên nhân phổ biến làm ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ, gây ra bạo lực học đường.
- Gia đình cha mẹ giáo dục con bằng tác động vật lý hoặc lời nói nặng nề.
- Gia đình bạo lực, phụ huynh thường xuyên cãi cọ, mâu thuẫn, có hành vi ứng xử không phù hợp.
- Phụ huynh thiết sự quan tâm, giám sát trẻ dẫn đến trẻ không hoàn thiện tích cách tích cực, tâm lý yêu thương với người khác.
- Gia đình không tôn trọng con cái, trẻ cảm thấy bản thân không được yêu thương, không có giá trị.
- Cha mẹ thường xuyên bị căng thẳng trong công việc và cuộc sống nên bạo hành chính con mình.
Ảnh hưởng từ nhà trường
Vai trò của nhà trường là nơi giáo dục, đào tạo, hoàn thiện các kỹ năng, kiến thức, tính cách, thái độ cho học sinh. Vì vậy nếu môi trường giáo dục không lạnh mạnh có thể dẫn đến bạo lực học đường:
- Trường học có những cách xử lý kỷ luật, hạnh kiểm chưa thỏa đáng.
- Trường học có thanh thiếu niên bỏ học dễ trở thành nạn nhân và người có hành vi bạo lực.
- Trường gây ra những tổn thương về tinh thần, tâm lý cho trẻ.
Ảnh hưởng từ cộng đồng, xã hội
- Cộng đồng, xã hội nơi sinh sống là một trong những yếu tố ảnh hưởng lớn đến tình trạng bạo lực học đường. Các cộng đồng bị suy giảm kinh tế, không có nhà ở và môi trường sinh hoạt đạt tiêu chuẩn khiến trẻ sinh ra cảm giác chán nản, cảm thấy như cả xã hội “quay lưng”. Từ đó trẻ thể hiện sự tức giận, bất mãn thông qua bạo lực để giải tỏa.
- Những cộng đồng ít có sự giao lưu, gắn kết khiến trẻ không có cảm giác thân thuộc. Sự thờ ơ và lạnh nhạt của xã hội có thể dẫn đến gia tăng bạo lực, tội phạm. Hoặc những khu phố thường xuyên có bạo lực, thanh thiếu niên chứng kiến bạo lực dễ bị ảnh hưởng trở nên bạo lực và có thể trở thành người phạm tội.
- Ngoài ra, trẻ chịu ảnh hưởng từ môi trường văn hóa, sự bạo lực từ không gian mạng, phim ảnh, sách báo, điện tử, đồ chơi… mang tính bạo lực. Những thông tin không qua kiểm duyệt nhưng rất dễ để tìm kiếm trên internet đã khiến nhiều học sinh tò mò khám phá, từ đó gây ra xu hướng bạo lực với người khác ngoài đời thực.
Cách phòng ngừa
Các biện pháp phòng chống bạo lực học đường chủ yếu bao gồm
- Nâng cao nhận thức: Tổ chức các buổi hội thảo và chương trình giáo dục để nâng cao nhận thức về bạo lực học đường và cách phòng tránh.
- Xây dựng môi trường học đường an toàn: Tạo ra một môi trường học tập an toàn và thân thiện, nơi mọi học sinh đều cảm thấy được tôn trọng và bảo vệ.
- Tăng cường giám sát: Các giáo viên và nhân viên trường học cần thường xuyên giám sát và hỗ trợ học sinh, đặc biệt là những em có nguy cơ cao bị bạo lực.
Đối với học sinh:
- Học sinh nên tích cực rèn luyện kĩ năng sống, học cách kiềm chế cảm xúc, ngoan ngoãn, lễ phép với ông bà, bố mẹ, thầy cô giáo. Đồng thời, tích cực tham gia vào các hoạt động phong trào tình nguyện do nhà trường tổ chức và nghiêm chỉnh chấp hành nội quy trường lớp.
- Học sinh cũng cần phải nhận thức rõ các hành vi bạo lực, tránh xa bạo lực và nói không với bạo lực. Khi nhận thấy có hành vi bạo lực xảy ra phải kịp thời thông báo ngay cho nhà trường, thầy cô giáo hoặc cơ quan có thẩm quyền để can thiệp và xử lý kịp thời.
Đối với nhà trường và các cơ quan quản lý giáo dục:
- Nhà trường và các cơ quan quản lý giáo dục nên thường xuyên tổ chức các hoạt động mang tính hướng thiện và định hướng nhân cách cho học sinh, giúp học sinh phát huy những đức tính tốt đẹp trong bản thân. Có hình phạt và cách giáo dục nghiêm khắc, phù hợp đối với những học sinh gây ra bạo lực và có biện pháp hỗ trợ kịp thời đối với nạn nhân.
- Tăng cường các hoạt động truyền thông, phối hợp với gia đình và cơ quan, đoàn thể để phòng tránh bạo lực học đường.
Đối với giáo viên:
- Giáo viên cần chủ động quan tâm, theo dõi tình hình của các em học sinh trong lớp. Phối hợp với gia đình và nhà trường hỗ trợ kịp thời những khó khăn của học sinh.
- Đồng thời, có biện pháp can ngăn, giáo dục kịp thời đối với những trường hợp có nguy cơ dẫn đến bạo lực đường. Tích cực tổ chức các hoạt động tập thể nhằm tăng cường tình cảm của các em học sinh trong cùng lớp, cùng trường, tạo môi trường học tập và giảng dạy lành mạnh.
Đối với gia đình học sinh:
- Bố mẹ cần tạo ra môi trường sống lành mạnh, yêu thương cho con cái. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với nhà trường và giáo viên chủ nhiệm để kịp thời nắm bắt tình hình học tập của con em mình tại trường học.
Kết luận
Bạo lực học đường không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn gây ra những tổn thương tinh thần nghiêm trọng cho nạn nhân. Để giảm thiểu tình trạng này, cần có sự chung tay của cả gia đình, nhà trường và cộng đồng. Việc nâng cao nhận thức, xây dựng môi trường học tập an toàn và cung cấp hỗ trợ tâm lý kịp thời là những biện pháp quan trọng giúp phòng ngừa và điều trị bạo lực học đường. Chúng ta hãy cùng nhau tạo ra một môi trường học đường an toàn và lành mạnh, nơi mọi học sinh đều có thể phát triển toàn diện về cả thể chất lẫn tinh thần.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
