Tiêu chảy là một vấn đề sức khỏe phổ biến, có thể do nhiều nguyên nhân gây ra như nhiễm virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, ngộ độc thực phẩm, dị ứng thực phẩm, tác dụng phụ của thuốc,… Tiêu chảy, đặc biệt là tiêu chảy cấp, có thể dẫn đến mất nước và điện giải nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng, nhất là đối với trẻ em và người già. Do đó, việc áp dụng chế độ ăn uống hợp lý đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị và phục hồi sức khỏe cho người bệnh tiêu chảy.
Tiêu chảy là gì?
Tiêu chảy là tình trạng đại tiện lỏng, phân nhiều lần trong ngày (thường trên 3 lần), có thể kèm theo các triệu chứng như:
- Đau bụng
- Buồn nôn, nôn mửa
- Đầy hơi
- Sốt
- Mệt mỏi
- Giảm cân
Tiêu chảy có thể được chia thành hai loại chính:
- Tiêu chảy cấp: Thường kéo dài dưới 2 tuần, do nhiễm virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, ngộ độc thực phẩm,…
- Tiêu chảy mãn tính: Kéo dài hơn 2 tuần, do các bệnh lý tiêu hóa như viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích, bệnh Crohn,…
Người bệnh tiêu chảy nên ăn gì?
Chế độ ăn uống cho người bệnh tiêu chảy cần đảm bảo các nguyên tắc sau:
- Dễ tiêu hóa: Ưu tiên các thực phẩm mềm, lỏng, ít chất xơ để giảm thiểu gánh nặng cho hệ tiêu hóa đang yếu ớt.
- Bổ sung nước và điện giải: Uống nhiều nước lọc, nước oresol, nước trái cây loãng,… để bù nước và điện giải đã mất do tiêu chảy.
- Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng: Chọn các thực phẩm giàu dinh dưỡng như protein, vitamin và khoáng chất để hỗ trợ phục hồi sức khỏe.
Dưới đây là một số thực phẩm tốt cho người bệnh tiêu chảy:
- Bột gạo, cháo gạo: Dễ tiêu hóa, cung cấp năng lượng và chất dinh dưỡng.
- Chuối: Giàu kali, giúp bù đắp lượng kali đã mất do tiêu chảy.
- Táo: Chứa pectin, giúp làm se lại phân và giảm tiêu chảy.
- Khoai tây: Giàu kali và vitamin B6, dễ tiêu hóa.
- Gà luộc, thịt lợn nạc: Cung cấp protein cần thiết cho cơ thể.
- Súp gà: Bổ dưỡng, dễ tiêu hóa và cung cấp nhiều vitamin, khoáng chất.
- Sữa chua: Chứa lợi khuẩn probiotics giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
Ngoài ra, người bệnh tiêu chảy có thể sử dụng một số loại thực phẩm bổ sung như:
- ORS (Oral Rehydration Solution): Bổ sung nước và điện giải đã mất do tiêu chảy.
- Kẽm: Giúp tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ tiêu hóa.
- Probiotics: Cân bằng hệ vi sinh đường ruột và giảm tiêu chảy.
Người bệnh tiêu chảy nên kiêng ăn gì?
Để tránh làm nặng thêm tình trạng tiêu chảy, người bệnh cần kiêng khem một số loại thực phẩm sau:
- Thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ: Gây kích thích đường tiêu hóa, làm nặng thêm tình trạng tiêu chảy.
- Sữa và các chế phẩm từ sữa: Một số người bị tiêu chảy do không dung nạp lactose trong sữa.
- Đồ uống có ga, cà phê, rượu bia: Gây kích thích đường tiêu hóa và làm mất nước.
- Thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh: Thường chứa nhiều chất béo bão hòa, muối và chất bảo quản, không tốt cho hệ tiêu hóa.
Lưu ý khi áp dụng chế độ ăn uống cho người bệnh tiêu chảy
- Bắt đầu từ từ: Nên ăn từng bữa nhỏ, chia thành nhiều bữa trong ngày để giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa.
- Cẩn thận với các loại thuốc: Một số loại thuốc có thể làm nặng thêm tình trạng tiêu chảy, do đó cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.
- Theo dõi tình trạng bệnh: Ghi chép nhật ký ăn uống và theo dõi tình trạng bệnh để điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp.
- Nghỉ ngơi đầy đủ: Giúp cơ thể phục hồi sức khỏe nhanh chóng.
Bên cạnh chế độ ăn uống hợp lý, người bệnh tiêu chảy cần chú ý vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, uống nhiều nước, tránh căng thẳng. Nếu tình trạng tiêu chảy không cải thiện sau vài ngày hoặc có các triệu chứng nghiêm trọng như sốt cao, nôn mửa nhiều, mất nước nặng, máu trong phân, đau bụng dữ dội cần đến gặp bác sĩ ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
