Gabapentin là một loại thuốc phổ biến được sử dụng để điều trị một số vấn đề sức khỏe thần kinh. Được chỉ định rộng rãi trong điều trị các triệu chứng đau thần kinh và một số rối loạn khác, gabapentin đã chứng minh hiệu quả đáng kể trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống cho nhiều bệnh nhân. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần tuân theo hướng dẫn cụ thể để đạt được hiệu quả tối ưu và hạn chế tác dụng phụ.
Thuốc gabapentin là thuốc gì?
Gabapentin là một loại thuốc chống co giật và giảm đau thần kinh, thuộc nhóm thuốc chống động kinh. Thuốc này hoạt động bằng cách ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền thần kinh trong não, giúp giảm cảm giác đau và kiểm soát các cơn co giật.
Vậy bản chất gabapentin là gì để mang lại được tác dụng này?
Gabapentin là gì?
Gabapentin có cấu trúc hóa học tương tự chất ức chế dẫn truyền thần kinh là acid gamma-aminobutyric (GABA), nhưng gabapentin không tác động trực tiếp lên các thụ thể GABA, không làm thay đổi cấu trúc, giải phóng, chuyển hóa và hấp thu GABA. Các vị trí gắn gabapentin có ái lực cao khu trú ở khắp não, các vị trí này tương ứng với sự hiện diện của các kênh calci phụ thuộc điện thế đặc trưng. Vị trí của kênh calci này ở tiền synap và có thể điều hòa giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh kích thích gây co giật và đau.
Các thí nghiệm trên động vật cho thấy tác dụng ngăn chặn các cơn co giật.Tuy nhiên, cho đến nay, cơ chế tác dụng của Gabapentin trên cơ thể người chưa có giải thích rõ ràng. Có thể là do việc gắn với thụ thể α2δ, làm giảm giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh kích thích trong các vùng thuộc hệ thần kinh trung ương từ đó mang đến tác dụng chống co giật của hoạt chất gabapentin này.
Gabapentin có hàm lượng nào?
Hiện nay, thuốc Gabapentin trên thị trường được bào chế với nhiều hàm lượng và dạng dùng khác nhau để phù hợp với từng đối tượng cụ thể, bao gồm dung dịch uống Gabapentin 250mg/ 5ml, viên nén Gabapentin 300mg, viên nang Gabapentin 300mg, viên nang Gabapentin 100mg, viên nang Gabapentin 400mg, viên nén Gabapentin 600mg. Trong đó, dạng gabapentin 300mg là hàm lượng thường gặp nhất, được sử dụng rộng rãi trong điều trị.
Chỉ định
Thuốc Gabapentin được bác sĩ chỉ định trong các trường hợp sau:
- Điều trị hỗ trợ hoặc đơn trị liệu trong động kinh cục bộ, có hoặc không có cơn co giật toàn thể tái phát.
- Điều trị đau thần kinh như viêm các dây thần kinh ngoại biên sau bệnh zona, đau dây thần kinh trong bệnh đái tháo đường,…
- Hội chứng chân không yên (Restless Legs Syndrome – RLS)
Chống chỉ định
Thuốc Gabapentin chống chỉ định trong các trường hợp bệnh nhân mẫn cảm với hoạt chất Gabapentin hoặc bất kỳ thành phần nào trong thuốc. Ngoài ra, cần thận trọng khi dùng thuốc cho người cao tuổi, người suy thận hoặc những bệnh nhân có vấn đề về hô hấp.
Bạn nên dùng thuốc gabapentin như thế nào?
Gabapentin cần được sử dụng theo chỉ dẫn của bác sĩ, và liều dùng có thể điều chỉnh dựa trên tình trạng bệnh và đáp ứng của từng bệnh nhân.Gabapentin được sử dụng bằng đường uống. Do không bị ảnh hưởng bởi thức ăn nên bạn có thể uống thuốc trước hoặc sau bữa ăn.
Liều dùng của thuốc gabapentin là gì?
Người lớn
- Liều dùng điều trị cho bệnh nhân điều trị động kinh:
Ngày thứ nhất: uống 1 viên/lần x 1 lần/ngày. Sau đó, tăng liều 1 viên/lần x 2 lần/ngày ở ngày thứ hai và 1 viên/ lần x 3 lần/ ngày ở ngày thứ ba.
Hoặc bệnh nhân uống thuốc Gabapentin 300mg ngày đầu tiên 1viên/ lần x 3 lần/ ngày, sau đó tăng liều cách mỗi 2 – 3 ngày cho đến khi đạt hiệu quả. Thông thường, liều dùng này nằm trong khoảng từ 900 – 3600mg/ ngày, tối đa 800mg/ ngày chia 3 lần, tuy nhiên khoảng cách hai lần uống gần nhau không vượt quá 12 giờ.
- Liều dùng cho bệnh nhân điều trị đau thần kinh: giống với liều dùng đối với bệnh nhân điều trị động kinh, tuy nhiên liều tối đa trong ngày là 3600 mg chia 3 lần.
- Đối với đối tượng người cao tuổi: liều dùng có thể cần điều chỉnh dưới sự chỉ định của bác sĩ.
- Đối với bệnh nhân suy thận và đang thẩm phân máu cần giảm liều dùng hiệu chỉnh theo độ thanh thải creatinin. Cụ thể như sau:
- Độ thanh thải creatinin từ 50 – 79 (ml/phút): dùng Gabapentin 600 – 1800 mg/ngày, chia 3 lần
- Độ thanh thải creatinin từ 30 – 49 (ml/phút): dùng Gabapentin 300 – 900 mg/ngày, chia 3 lần
- Độ thanh thải creatinin từ 15 – 29 (ml/phút): dùng Gabapentin 300 – 600 mg/ngày, chia 3 lần, uống cách ngày
- Độ thanh thải creatinin < 15 (ml/phút): dừng Gabapentin 300mg/ngày, chia 3 lần, uống cách ngày
Bệnh nhân đang thẩm phân máu: Liều nạp là 300 – 400 mg cho người bệnh lần đầu dùng gabapentin, sau đó 200 – 300 mg sau mỗi 4 giờ thấm phân máu. Trong những ngày không thấm phân, không dùng gabapentin.
Trẻ em
Liều dùng cho trẻ em thường được tính toán dựa trên cân nặng và tình trạng bệnh lý cụ thể. Cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ.
Trẻ em trên 12 tuổi sử dụng liều như người lớn.
Trẻ em từ 6 – 12 tuổi:
Ngày thứ nhất: 10mg/kg thể trọng x 1 lần/ngày sau đó tăng dần liều ở ngày thứ hai 10mg/kg/ lần x 2 lần/ngày và ngày thứ ba là 10mg/kg/lần x 3 lần/ ngày. Lưu ý liều ở mỗi lần uống không được vượt quá 300mg.Liều dùng thông thường của trẻ ở độ tuổi này trong khoảng từ 25 – 35 mg/kg/ngày chia 3 lần uống.
Liều duy trì ở trẻ 26- 36kg là 900mg/ngày chia 3 lần và trẻ từ 37-50kg là 1200mg/ngày chia 3 lần. Liều tối đa ngày uống 70mg/kg chia 3 lần.
Những chú ý khi sử dụng thuốc gabapentin
Bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ tiền sử dị ứng thuốc, bệnh nền hoặc các thuốc đang sử dụng để tránh ảnh hưởng tới tác dụng khi sử dụng thuốc.
Khi sử dụng thuốc Gabapentin, bệnh nhân không được ngừng đột ngột vì có khả năng làm tăng cơn co giật.
Thận trọng đối với trường hợp có tiền sử rối loạn tâm thần hoặc người bị suy giảm chức năng thận và thấm phân máu.
Không nên sử dụng thuốc khi lái xe hoặc vận hành máy móc nếu thuốc Gabapentin có ảnh hưởng tới các hoạt động này của người bệnh.
Bệnh nhân không được tự ý thay đổi thuốc, tăng liều hoặc giảm liều hay dừng cùng các thuốc khác mà không có chỉ định từ bác sĩ.
Thuốc Gabapentin chỉ được sử dụng cho phụ nữ có thai và cho con bú khi lợi ích lớn hơn nguy cơ, dưới sự chỉ định và theo dõi của bác sĩ.
Theo dõi các dấu hiệu bất thường và báo ngay cho bác sĩ nếu có tác dụng phụ nghiêm trọng.
Câu hỏi thường gặp
Sau khi khỏi zona thần kinh cơ thể luôn mệt mỏi, vẫn cảm thấy đau rát và bức bối kéo dài cả tháng. Thậm chí, thỉnh thoảng có những cơn đau bất ngờ và giật mạnh. Tôi có phải bị đau dây thần kinh sau zona không và uống thuốc Gabapentin này được không?
Trả lời: Sau khi bị zona, sức đề kháng của cơ thể bị suy giảm và có nguy cơ mắc các bệnh lý khác dễ hơn. Tuy nhiên, trường hợp bị đau dây thần kinh sau zona và sử dụng thuốc cần được khám và kê đơn bác sĩ, bệnh nhân không nên tự ý sử dụng thuốc nếu chưa có chỉ định của bác sĩ.
Gabapentin có tác dụng phụ gì?
Một số tác dụng phụ thường gặp của gabapentin bao gồm chóng mặt, buồn ngủ, mệt mỏi và phù nề. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nghiêm trọng, hãy liên hệ ngay với bác sĩ.
Có thể uống gabapentin cùng với các loại thuốc khác không?
Gabapentin có thể tương tác với một số loại thuốc khác, vì vậy cần thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc bạn đang sử dụng để có hướng dẫn cụ thể.
Gabapentin có thể gây nghiện không?
Gabapentin không phải là thuốc gây nghiện, nhưng việc sử dụng thuốc cần tuân thủ theo hướng dẫn để tránh tình trạng lạm dụng hoặc phụ thuộc.
Kết luận, gabapentin là một loại thuốc hữu ích trong điều trị nhiều vấn đề về thần kinh, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và an toàn. Hãy luôn tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi bắt đầu hoặc ngưng sử dụng gabapentin.
