Thận yếu khi mang thai chiếm khoảng 20% tổng số trường hợp suy thận nói chung. Thai phụ cần biết và hiểu về tình trạng suy thận khi mang thai để có biện pháp phòng ngừa, chăm sóc thai kỳ hiệu quả, khỏe mạnh.
Nguyên nhân của suy thận giai đoạn cuối ở phụ nữ mang thai
Có 4 nhóm nguyên nhân chính gây thận yếu khi mang thai.
Các bệnh lý tiền sử
Phụ nữ mang thai có tiền sử mắc các bệnh lý như đái tháo đường, cao huyết áp, viêm cầu thận mạn tính có nguy cơ cao bị suy thận giai đoạn cuối. Các bệnh lý này ảnh hưởng đến chức năng thận, dẫn đến tình trạng suy thận khi mang thai.
Do tình trạng mất dịch, mất máu
Thai phụ có hiện tượng nôn mửa quá mức do nghén nặng, lượng nước sẽ mất nhiều dẫn đến giảm mức lọc cầu thận, suy thận cấp có thể xảy ra. Do mất dịch qua nôn mửa nhiều, mà thai phụ có tình trạng tiêu chảy do rối loạn tiêu hóa, nhiễm trùng, nhiễm độc thức ăn, hoặc do dùng thuốc lợi tiểu từ trước đó để điều trị các bệnh khác như tăng huyết áp,…
Mất máu ở thai phụ là nguyên nhân gây tụt huyết áp, suy thận cấp và hay gặp nhất khi sinh nở. Nguyên nhân dẫn đến mất máu ở thai phụ là vỡ tử cung, đờ tử cung, rối loạn đông máu… nhưng không được bù đắp máu kịp thời. Bên cạnh đó các nguyên nhân khác như sốt xuất huyết, chảy máu tiêu hóa cũng có thể làm giảm khối lượng tuần hoàn, khiến giảm mức lọc cầu thận ở thai phụ nhưng số trường hợp ít gặp hơn.
Nguyên nhân gây huyết khối vi mạch thận
Nguyên nhân này thường gặp hơn và gây ra hậu quả nặng nề hơn so với các nguyên nhân khác. Đó là chứng ban xuất huyết giảm tiểu cầu, hội chứng tán huyết tăng ure máu, hội chứng HELLP (Tán huyết-hemolysis, tăng men gan-elevated liver enzymes và giảm tiểu cầu-low platelet). Các bệnh lý này có liên quan chặt chẽ đến những tháng cuối trong thai kỳ, thậm chí có thể tồn tại song song cùng tiền sản giật, sản giật ở mẹ bầu gây khó phân biệt dựa trên triệu chứng. Các bệnh này gây suy thận cấp ở thai phụ với tiên lượng xấu khi mắc phải.
Một nguyên nhân nữa gây tắc vi mạch thận là tắc mạch ối. Đây là nguyên nhân gây tử vong rất cao ở phụ nữ có bầu. Tắc mạch ối gây suy thận tuần hoàn cấp theo cả hai cơ chế sốc phản vệ và sốc tắc nghẽn (tắc nghẽn mạch phổi) với bệnh cảnh có hội chứng đông máu nội quản rải rác nên gây tổn thương thận cấp ở thai phụ.
Nguyên nhân gây suy thận cấp ở phụ nữ có bầu là hoại tử ống thận, vỏ thận cấp – hậu quả của sang chấn bánh nhau, tử cung khi đẻ, thai chết lưu hoặc tắc mạch ối.
Nhiễm khuẩn đường tiết niệu
Là một trong những nguyên nhân gây suy thận khi mang thai, nguyên nhân này có thể xuất hiện khi bệnh lý nhiễm khuẩn làm giảm tưới máu thận và hoại tử ống thận cấp. Các biểu hiện chính của suy thận khi mang thai do nguyên nhân này là sốt cao, tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu máu hoặc có mủ. Khi mang thai có nhiều yếu tố khiến thai phụ dễ bị nhiễm khuẩn ngược dòng như niệu quản bị thai chèn ép hoặc bị giãn, giảm nhu động; bàng quang cũng giảm trương lực, ứ đọng nước tiểu. Hoặc do các vi khuẩn thường gặp như E.coli, trực khuẩn mủ xanh, klebsiella pneumoniae, cầu khuẩn đường ruột…
Suy thận giai đoạn cuối gây ảnh hưởng gì đến thai kỳ
Nguy cơ cho mẹ
- Tăng huyết áp: Suy thận có thể dẫn đến tăng huyết áp, ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch của mẹ và có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm cho thai kỳ như tiền sản giật, thai chết lưu.
- Thiếu máu: Suy thận có thể gây thiếu máu do giảm sản xuất hồng cầu, dẫn đến mệt mỏi, khó thở và ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.
- Rối loạn điện giải: Suy thận có thể gây rối loạn cân bằng điện giải như kali, natri và phospho, ảnh hưởng đến chức năng tim, cơ và hệ thần kinh, nguy hiểm đến tính mạng cả mẹ và bé.
- Nguy cơ nhiễm trùng: Suy thận làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến mẹ dễ bị nhiễm trùng, ảnh hưởng đến sức khỏe thai kỳ và có thể dẫn đến sinh non.
- Nguy cơ biến chứng thai sản: Suy thận làm tăng nguy cơ biến chứng thai sản như bong nhau sớm, nhau thai bám chặt, sinh non và thai chết lưu.
Nguy cơ cho bé
- Suy dinh dưỡng thai nhi: Suy thận có thể ảnh hưởng đến khả năng cung cấp dinh dưỡng cho thai nhi, dẫn đến suy dinh dưỡng thai nhi, ảnh hưởng đến sự phát triển của bé.
- Sinh non và nhẹ cân: Suy thận làm tăng nguy cơ sinh non và bé sinh ra nhẹ cân, yếu ớt, dễ gặp các vấn đề sức khỏe sau sinh.
- Dị tật bẩm sinh: Một số nghiên cứu cho thấy suy thận có thể làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh ở thai nhi.
- Tử vong thai nhi: Trong những trường hợp suy thận nặng, thai nhi có thể tử vong trong bụng mẹ
Phương pháp phòng ngừa
Khám thai định kỳ
- Khám thai định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu nguy cơ dẫn đến suy thận như tăng huyết áp, tiểu protein, nhiễm trùng tiết niệu,… để có biện pháp can thiệp kịp thời.
- Bác sĩ sẽ theo dõi sức khỏe thai kỳ sát sao, điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và thuốc men phù hợp để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.
Kiểm soát huyết áp
- Huyết áp cao là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến suy thận ở phụ nữ mang thai. Do đó, việc kiểm soát huyết áp trong thai kỳ là vô cùng quan trọng.
- Phụ nữ mang thai nên theo dõi huyết áp thường xuyên tại nhà và tại cơ sở y tế.
- Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc hạ huyết áp nếu cần thiết để đảm bảo huyết áp luôn ở mức ổn định.
Kiểm soát cân nặng
- Tăng cân quá mức trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch, tiểu đường, và suy thận.
- Phụ nữ mang thai nên tăng cân hợp lý theo khuyến cáo của bác sĩ, thường là 11-16 kg đối với phụ nữ có cân nặng bình thường trước khi mang thai.
- Chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ dinh dưỡng và tập thể dục thường xuyên giúp kiểm soát cân nặng hiệu quả.
Kiểm soát lượng đường trong máu
- Tiểu đường thai kỳ cũng là một yếu tố nguy cơ dẫn đến suy thận. Do đó, phụ nữ mang thai cần kiểm soát lượng đường trong máu chặt chẽ.
- Bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm kiểm tra đường huyết định kỳ và có biện pháp điều trị phù hợp nếu cần thiết.
- Chế độ ăn uống hợp lý và tập thể dục thường xuyên cũng giúp kiểm soát lượng đường trong máu hiệu quả.
Phòng ngừa nhiễm trùng
- Nhiễm trùng tiết niệu, nhiễm trùng âm đạo,… có thể dẫn đến biến chứng suy thận ở phụ nữ mang thai. Do đó, việc phòng ngừa nhiễm trùng là vô cùng quan trọng.
- Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ, đặc biệt là vùng kín.
- Uống đủ nước mỗi ngày.
- Đi khám bác sĩ ngay nếu có dấu hiệu bất thường như tiểu rắt, tiểu buốt, tiểu nhiều, ra dịch âm đạo bất thường,…
Sử dụng thuốc hợp lý
- Một số loại thuốc có thể gây hại cho thận, đặc biệt là trong thai kỳ. Do đó, phụ nữ mang thai cần cẩn thận khi sử dụng thuốc.
- Chỉ sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Báo cho bác sĩ biết về tất cả các loại thuốc đang sử dụng, bao gồm cả thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn và thực phẩm chức năng.
Chế độ ăn uống hợp lý
- Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa suy thận ở phụ nữ mang thai.
- Nên ăn nhiều trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc và các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất.
- Hạn chế ăn muối, thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh và đồ ngọt.
- Uống đủ nước mỗi ngày.
Tập thể dục thường xuyên
- Tập thể dục giúp cải thiện sức khỏe tim mạch, kiểm soát cân nặng và lượng đường trong máu, đồng thời giảm nguy cơ mắc các bệnh lý nguy cơ dẫn đến suy thận.
- Phụ nữ mang thai nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần.
- Nên lựa chọn các bài tập phù hợp với sức khỏe và tình trạng thai kỳ, như đi bộ, bơi lội, yoga,…
Tránh hút thuốc lá và sử dụng chất kích thích
- Hút thuốc lá và sử dụng chất kích thích như rượu bia, ma túy có thể gây hại cho thận và tăng nguy cơ suy thận.
- Do đó, phụ nữ mang thai cần tránh xa các chất này để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và thai nhi.
Quản lý tốt các bệnh lý nền
- Nếu có các bệnh lý nền như cao huyết áp, tiểu đường, tim mạch,… cần được quản lý tốt trong thai kỳ để tránh nguy hiểm.
Suy thận giai đoạn cuối ở phụ nữ mang thai là một tình trạng nghiêm trọng, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé. Việc hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết các dấu hiệu và tuân thủ các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi. Phụ nữ mang thai cần được theo dõi sức khỏe định kỳ và tuân thủ các chỉ dẫn của bác sĩ để đảm bảo một thai kỳ an toàn và khỏe mạnh. Hãy luôn chăm sóc bản thân và duy trì lối sống lành mạnh để có một thai kỳ suôn sẻ và trọn vẹn.
