Viêm não Nhật Bản hay còn được biết đến với tên gọi viêm não mùa hè, đây là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính hệ thần kinh trung ương do virus viêm não Nhật Bản (JEV) gây ra. Bệnh có diễn biến nặng, nguy cơ tử vong và di chứng kéo dài. Tại sao gọi là viêm não “Nhật Bản”? Bởi vì chính tại nước Nhật người ta đã phát hiện ra trường hợp viêm não đầu tiên do tác nhân này vào năm 1935. Theo thời gian, bệnh phát triển, lưu hành và gây dịch ở các đảo Tây Thái Bình Dương, các nước ở phía Bắc và Đông Nam châu Á, trong đó có Việt Nam.
Virus viêm não Nhật Bản xâm nhập vào cơ thể con người qua vết đốt của muỗi truyền bệnh. Mọi lứa tuổi nếu chưa có miễn dịch với virus viêm não Nhật Bản đều có thể mắc bệnh. Ở nước ta tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở nhóm trẻ 5-9 tuổi. Chính vì vậy, việc phát hiện sớm dấu hiệu khi mắc là vô cùng quan trọng.
Triệu chứng viêm não Nhật Bản
Ba triệu chứng điển hình nhất của viêm não Nhật Bản:
- Sốt cao
- Co giật
- Hôn mê
Tuy nhiên, những dấu hiệu này thường chỉ xuất hiện từ ngày thứ 3 trở đi và đến lúc này thì đã muộn: “Có những trường hợp viêm não ác tính thì chỉ trong 24 giờ, bệnh nhân co giật hôn mê rồi ngừng thở, ngay cả thở máy lúc đấy cũng không còn hiệu quả, vì đã bị hoại tử não dẫn đến chết não”.
Sau khi virus JEV xâm nhập vào cơ thể, thì não và hệ thần kinh trung ương của người bệnh sẽ xuất hiện nhiều tổn thương theo từng giai đoạn, cụ thể:
- Giai đoạn ủ bệnh: Từ 5 – 14 ngày, trung bình là khoảng 1 tuần. Trong giai đoạn này, người bệnh không có triệu chứng rõ rệt của bệnh.
- Giai đoạn khởi phát:
Virus viêm não Nhật Bản vượt qua hàng rào mạch máu – não và gây phù não với các triệu chứng khởi phát đột ngột sốt cao 39 – 400C hoặc hơn. Ngoài ra, người bệnh còn có các triệu chứng khác như: đau đầu, đau bụng, buồn nôn và nôn. Trong 1 – 2 ngày đầu có thể gặp dấu hiệu như: cứng gáy, tăng trương lực cơ, rối loạn vận động nhãn cầu, mất ý thức hay phản xạ gân xương tăng,…
Triệu chứng viêm não Nhật Bản ở trẻ nhỏ còn kèm đau bụng, tiêu chảy, nôn giống như ngộ độc do ăn uống.
- Giai đoạn toàn phát
Từ ngày thứ 3 – 4 đến ngày 6 – 7, triệu chứng viêm não Nhật Bản tiến vào giai đoạn toàn phát, nổi bật nhất là tổn thương não và tổn thương thần kinh khu trú.
Sang ngày thứ 3 – 4 của bệnh, các triệu chứng không giảm mà diễn tiến nặng hơn. Người bệnh từ mê sảng kích thích dần rơi vào hôn mê sâu. Các triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật cũng tăng lên. Người bệnh vã nhiều mồ hôi, da lúc đỏ lúc tái, mạch nhanh, huyết áp tăng, rối loạn nhịp thở. Cuồng sảng, ảo giác, tăng trương lực cơ khiến người bệnh nằm co quắp, giật rung các cơ mặt và chi. Ở một số người bệnh còn có trạng thái định hình, giữ nguyên tư thế.
- Giai đoạn lui bệnh: Từ ngày thứ 8 trở đi, nhiệt độ cơ thể người bệnh giảm dần và hết sốt vào ngày thứ 10 nếu không có tình trạng bội nhiễm. Các hội chứng não và rối loạn thần kinh cũng mất dần nếu bệnh nhân được điều trị đúng cách. Tuy nhiên, người bệnh có thể sẽ phải đối mặt với một số di chứng suốt đời như: điếc, liệt chi,… ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.
Biến chứng viêm não Nhật Bản
Nếu bệnh không được điều trị kịp thời, người bệnh có thể gặp nhiều biến chứng nguy hiểm như:
- Viêm phế quản, viêm phổi
- Viêm bể thận – bàng quang
- Loét nhiễm trùng
- Rối loạn chuyển hóa
- Rối loạn tâm thần
- Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp những di chứng muộn có thể xuất hiện sau vài năm hay thậm chí vài chục năm như động kinh và Parkinson.
Tỷ lệ tử vong và tỷ lệ di chứng của bệnh viêm não Nhật Bản
- Hiện nay, bệnh viêm não Nhật Bản là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm vì chưa có thuốc kháng virus đặc hiệu.
- Khi trẻ có biểu hiện mắc viêm não Nhật Bản, lượng virus chủ yếu tập trung ở não và gây tổn thương các tế bào thần kinh. Do vậy, việc điều trị viêm não Nhật Bản rất khó khăn, với tỷ lệ tử vong và di chứng rất cao.
- Tỷ lệ tử vong trung bình là 30% (25-35%) ở các nước nhiệt đới và 50% người bệnh trong số đó có các di chứng thần kinh – tâm thần vĩnh viễn như rối loạn tâm thần, liệt, rối loạn ngôn ngữ, co giật, động kinh, nằm liệt giường,…
Bệnh viêm não Nhật Bản là một căn bệnh nguy hiểm, đặc biệt là đối với trẻ em. Việc nhận biết và điều trị kịp thời là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ tử vong và di chứng kéo dài. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, cần tham khảo ngay ý kiến của các chuyên gia y tế tại các cơ sở khám chữa bệnh để đảm bảo sức khỏe và sự an toàn cho bản thân và gia đình bạn.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn.
