Cây thuốc dòi là loại cây thuốc thường được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền để giúp điều trị nhiều bệnh, có thể kể đến là bệnh phổi, ho, lao, viêm đường tiết niệu, viêm dạ dày. Vậy, hãy cùng tìm hiểu về đặc điểm và công dụng dược lý của loại cây này nhé!
Cây thuốc dòi được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền
Cây thuốc dòi là gì?
Cây thuốc dòi, hay còn gọi là cây bọ mắm, cây bơ nước tương, đại kích biển. Ngoài ra, loại cây này còn được biết với tên khoa học là Pouzolzia zeylanica, thuộc họ tầm ma.
Cây thuốc dòi thường được sử dụng để tiêu diệt dòi trong mắm. Ngoài ra, đây còn là một loại dược liệu quý với tác dụng tiêu viêm, chỉ khái và tiêu đờm. Vì vậy, một trong những công dụng cây thuốc dòi được nhiều người biết đến như: Ho lâu ngày, ho có đờm, ho khan, ho do lao, giảm đau dạ dày, viêm đường tiết niệu và đặc biệt là các bệnh phổi.
Đặc điểm của cây thuốc dòi
Hình ảnh cây thuốc dòi được biết đến với một số đặc điểm sau:
- Cây dòi thuộc loại cây thân thảo, mọc sát dưới nền đất. Thân cây có lông bao phủ, chia thành nhiều nhánh.
- Lá cây có màu xanh lục, có hình trứng, phía đầu của lá thon nhỏ và thường mọc so le.
- Hoa thuốc dòi sẽ tương đối nhỏ, mọc thành từng chùm, nở quanh năm.
- Quả cây có hình trứng và có khía dọc thân quả.
- Người ta thường sử dụng phần thân, nhựa cây, hoa và lá cây để làm thuốc.
- Cây thuốc dòi có thể thu hái quanh năm, tuy nhiên thời điểm thích hợp nhất rơi vào khoảng tháng 5 – 8 hằng năm bởi đây là khi cây phát triển mạnh. Do đó, thu hái vào thời điểm này có thể đảm bảo dược tính mạnh cũng như phẩm chất tốt nhất.
Đặc điểm phân bố: Cây thuốc dòi thường mọc hoang và dễ dàng được tìm thấy ở những nơi đất ẩm ướt. Cây thuốc dòi phân bố ở một số vùng như Ấn Độ, bán đảo Đông Dương, Malaysia, Philippin,…
Ở Việt Nam, dược liệu này có thể dễ dàng tìm thấy ở những vùng đất ẩm, bỏ hoang và phân bố ở cả 3 miền. Cây thuốc dòi có thể được trồng để thu hoạch làm thuốc.
Cây dòi thuộc loại cây thân thảo, mọc sát dưới nền đất
Cây thuốc dòi trị bệnh gì?
Nhiều người sử dụng loại dược thảo này này để làm thuốc nhưng vẫn còn lo lắng về tác hại của cây thuốc dòi. Theo Đông y, dược liệu này có những tác dụng dược lý như sau:
- Điều trị các vấn đề về hô hấp, tai mũi họng như: Ho, ho dai dẳng, ho có đờm, đau họng, viêm mũi,…
- Thanh nhiệt giải độc, chữa mụn nhọt.
- Chữa các trường hợp bị viêm sưng vú hay thông tắc tia sữa.
- Vị thuốc này còn có công dụng thông tiểu, tiêu vết bầm cũng rất tốt.
Một số bài thuốc sử dụng cây thuốc dòi để chữa bệnh
Cây thuốc dòi được áp dụng trong một số bài thuốc chữa bệnh của dân gian như sau:
- Chữa trị mụn nhọt, bầm tím, viêm sưng vú: Giã nát lá dòi rồi đắp trực tiếp lên chỗ bị sưng đau sẽ giúp làm giảm thiểu đáng kể tình trạng mụn nhọt, bầm tím và viêm sưng. Thực hiện liên tục như vậy mỗi ngày cho đến khi chỗ bị sưng giảm.
- Chữa trị sâu răng: Nếu gặp tình trạng đau răng, bạn chỉ cần hái một nắm lá cây dòi rửa sạch, sau đó cho vào miệng nhai trực tiếp. Thực hiện như vậy mỗi ngày 5 lần và nhai trong vài ngày sẽ mang lại tác dụng rất tốt.
- Chữa ho lao: Dùng nhựa cây chưng cách thuỷ cùng với mật ong, sau đó chắt lấy nước uống mỗi ngày 2 đến 3 lần. Dùng duy trì và đều đặn, bệnh cải thiện rất tốt.
- Điều trị rong kinh: Với những người bị rong kinh, bạn chỉ cần lấy khoảng 30 gram cây thuốc dòi khô cho vào sắc cùng với 500ml nước. Sau đó chia nước thuốc thành 2 phần rồi uống trong ngày. Thực hiện liên tục trong 1 tuần sẽ hết triệu chứng rong kinh.
- Chữa viêm đường tiết niệu: Dùng 20g cây thuốc khô hoặc tươi đem sắc cùng với 1 lít nước cho đến khi còn 1/2 thì chắt lấy nước uống trong ngày. Có thể kết hợp cùng cây cỏ tranh để có thể tăng thêm công dụng chữa bệnh.
- Chữa cảm mạo: Dùng khoảng 20 – 30g lá hoặc hoa cây thuốc dòi tươi đem giã nhuyễn cùng với một chút muối rồi chắt lấy nước. Phần nước này đem ngậm và nuốt, làm nhiều lần trong ngày và duy trì liên tục trong vòng 1 tuần.
- Điều trị tiểu buốt, tắc sữa: Lấy 40g lá cây thuốc dòi sắc cùng với 500ml nước, uống mỗi ngày sẽ giúp cải thiện đáng kể chứng tiểu buốt, tắc sữa hiệu quả.
- Chữa ngạt mũi, sổ mũi, viêm sưng mũi: Lấy 20g lá hoặc hoa cây thuốc dòi tươi rửa sạch, sau đó giã nát và vắt lấy phần nước. Tiếp theo, lấy tăm bông thấm phần nước đã thu được rồi lau vào trong mũi.
- Món nước uống giải nhiệt, thanh lọc cơ thể: Sắc và nấu từ 10 – 20g cây thuốc dòi, lấy nước uống. Có thể kết hợp nấu cùng với lá mã đề, râu bắp, rễ tranh… Đây cũng là một trong những tác dụng của cây thuốc dòi được nhiều người biết đến.
Cây thuốc dòi được áp dụng trong các bài thuốc chữa bệnh của dân gian
Một số lưu ý khi sử dụng cây thuốc dòi
Có nhiều người thắc mắc không biết uống nhiều lá thuốc dòi có tốt không. Thực tế, không chỉ riêng loại dược liệu này, mà tất cả các vị thuốc khác khi sử dụng cũng đều nên có liều lượng và cách dùng hợp lý. Việc lạm dụng quá nhiều các dược liệu sẽ gây ra các tác dụng phụ không đáng có trên người bệnh.
Đối với cây thuốc dòi, khuyến cáo liều dùng mỗi ngày trung bình khoảng 10 – 20g. Việc tăng giảm liều lượng nên tuân theo chỉ định của bác sĩ, phụ thuộc vào tình trạng sức khoẻ cụ thể của từng người bệnh.
Một số lưu ý khi sử dụng cây thuốc dòi trị bệnh như sau:
- Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa và không tự ý sử dụng dược liệu.
- Không nên lạm dụng thuốc với mục đích giải nhiệt lợi tiểu, bởi có thể dẫn đến tình trạng mất nước và gây rối loạn điện giải.
- Phụ nữ mang thai không nên dùng vì có thể gây sảy thai.
- Nên thận trọng với bệnh nhân bị huyết áp, tiểu đường.
- Lưu ý làm sạch dược liệu trước khi sử dụng.
Kết luận: Cây thuốc dòi là dược liệu quen thuộc và tương đối tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, nếu muốn dùng lâu dài để chữa bệnh, bạn cần có sự thăm khám tư vấn từ thầy thuốc. Không nên tự ý sử dụng để tránh dẫn đến những hậu quả không mong muốn.
Nguồn tham khảo: Tổng hợp
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
