Đại tràng là bộ phận chính trong hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, đây cũng là cơ quan dễ gặp phải những tổn thương nghiêm trọng nhất. Vậy làm thế nào để nhận biết tình trạng viêm đại tràng? Làm cách nào để phòng ngừa tình trạng viêm đại tràng hiệu quả?
Những triệu chứng điển hình của người mắc bệnh viêm đại tràng
Viêm đại tràng có nhiều nguyên nhân khác nhau và các dấu hiệu cũng như triệu chứng của mỗi nguyên nhân sẽ khác nhau. Tuy nhiên, một số triệu chứng có thể xảy ra phổ biến hơn. Chúng có thể bao gồm:
- Đau bụng: Cảm giác đau quặn, thường xuất hiện ở vùng bụng dưới, có thể kéo dài và trở nên nặng hơn sau khi ăn.
- Rối loạn tiêu hóa: Người bệnh thường gặp các triệu chứng như tiêu chảy, táo bón hoặc xen kẽ giữa hai tình trạng này. Phân có thể có máu hoặc chất nhầy.
Các dấu hiệu và triệu chứng khác có thể phổ biến hơn ở một số loại viêm đại tràng so với các loại khác bao gồm:
- Đầy bụng
- Mất nước (có thể liên quan đến tiêu chảy)
- Mệt mỏi
- Sốt
- Đau khớp
- Các vấn đề về da
- Sụt cân
- Nôn mửa
Các triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách.
Một số dấu hiệu và triệu chứng cụ thể hơn đối với các tình trạng cụ thể gây viêm đại tràng
Viêm loét đại tràng
Tình trạng này thường bắt đầu ở trực tràng và lan đến đại tràng. Viêm loét đại tràng là loại viêm đại tràng phổ biến nhất, xảy ra khi hệ thống miễn dịch phản ứng quá mức với vi khuẩn và các chất khác trong hệ thống tiêu hóa.
Các triệu chứng viêm loét đại tràng có thể khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm và nơi xảy ra. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm:
- Tiêu chảy, thường có máu hoặc mủ
- Chảy máu trực tràng – đi ra một lượng máu nhỏ qua phân
- Đau bụng và chuột rút
- Đau trực tràng
- Khẩn cấp đi đại tiện
- Giảm cân
- Mệt mỏi
- Sốt
Hầu hết những người bị viêm loét đại tràng đều có triệu chứng từ nhẹ đến trung bình
Viêm đại tràng giả mạc
Viêm đại tràng giả mạc có thể bắt đầu sau 1-2 ngày sau khi bạn bắt đầu dùng thuốc kháng sinh hoặc vài tuần sau khi bạn hoàn thành một liệu trình thuốc kháng sinh. Tuỳ theo mức độ nặng hay nhẹ của bệnh mà các triệu chứng có biểu hiện khác nhau. Người bệnh có thể sốt, có khi lên tới 38-39 độ C. Bệnh có thể gây đau bụng (có thể là đau âm ỉ hoặc đau quặn hay đau từng cơn); tiêu chảy hoặc phân rắn, có thể có máu hoặc có chất nhầy và mủ kèm theo; thậm chí một số trường hợp nặng có thể đe dọa tính mạng
Viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ
Bao gồm triệu chứng đau góc phần tư dưới bên trái sau đó là chảy máu trực tràng.
Viêm đại tràng vi thể
Tiêu chảy mạn tính, đau bụng, đầy hơi, sụt cân, buồn nôn, đi tiêu không tự chủ.
Một số người có nhiều nguy cơ mắc bệnh này hơn. Những người có nguy cơ cao hơn bao gồm: Hút thuốc, người có tiền sử rối loạn tự miễn dịch, người trên 50 tuổi, người dùng một số loại thuốc nhất định, chẳng hạn như một số loại: Thuốc ức chế bơm proton (PPI), chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI), thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như aspirin
Viêm đại tràng dị ứng ở trẻ sơ sinh
Trẻ bị viêm đại tràng dị ứng có thể cực kỳ quấy khóc, khó dỗ dành và có những đốm hoặc vệt máu trong phân. Một số trẻ sơ sinh cũng bị tiêu chảy và nôn mửa, một số trẻ có thể có các dấu hiệu dị ứng khác, chẳng hạn như nghẹt mũi hoặc chàm. Một số trẻ nhạy cảm hơn với protein sữa (và có các triệu chứng nghiêm trọng hơn) so với những trẻ khác.
Các biến chứng nguy hiểm của viêm đại tràng
Viêm đại tràng không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Các biến chứng của viêm đại tràng có thể khác nhau tùy theo tình trạng.
- Chảy máu nặng: Viêm loét đại tràng có thể gây chảy máu nặng, làm giảm lượng máu và gây thiếu máu, đe dọa tính mạng.
- Thủng đại tràng: Đây là tình trạng nghiêm trọng khi đại tràng bị thủng, gây nhiễm trùng ổ bụng và đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
- Ung thư đại tràng: Viêm đại tràng mạn tính có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư đại tràng. Đây là biến chứng nguy hiểm nhất, cần phải được tầm soát định kỳ.
- Giãn đại tràng cấp tính: Là tình trạng đại tràng bị giãn nở quá mức, có thể dẫn đến thủng và nhiễm trùng nghiêm trọng.
- Suy dinh dưỡng: Do tiêu hóa kém, người bệnh dễ bị suy dinh dưỡng, thiếu hụt các vitamin và khoáng chất cần thiết.
Việc nhận biết và điều trị sớm viêm đại tràng là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm này.
Ngoài ra sẽ có những biến chứng cụ thể theo từng loại viêm đại tràng như sau:
Viêm loét đại tràng
Một biến chứng nghiêm trọng nhưng hiếm gặp là viêm đại tràng bùng phát hoặc nhiễm độc. Các dấu hiệu và triệu chứng của tình trạng này có thể bao gồm: Tiêu chảy ra máu kèm theo sốt, nhịp tim nhanh, huyết áp thấp, nhiễm toan chuyển hóa, lượng nước tiểu ít và suy thận .
Viêm đại tràng nhiễm độc thường gặp ở bệnh viêm loét đại tràng
Viêm đại tràng giả mạc
Một trong những biến chứng đáng lo ngại nhất của viêm đại tràng giả mạc là khi nhiễm trùng không khỏi, ngay cả sau khi điều trị. Điều này được gọi là nhiễm C. difficile tái phát.
Nhiễm trùng này có thể dẫn đến các vấn đề khác, bao gồm:
- Viêm đại tràng bùng phát với các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm hạ huyết áp, sốc hoặc tắc ruột (khi chuyển động cơ tự nhiên trong ruột chậm lại hoặc dừng lại)
- Nhiễm trùng huyết
- Phẫu thuật đường ruột, bao gồm cắt bỏ toàn bộ đại tràng (cắt bỏ một phần đại tràng) hoặc cắt bỏ hồi tràng (cắt bỏ một phần đại tràng và tạo một lỗ thông để phân thoát ra khỏi bụng)
Viêm đại tràng vi thể
Các biến chứng của viêm đại tràng vi thể do căn bệnh này gây ra không phổ biến. Nó không nghiêm trọng như các loại khác và không được coi là căn bệnh đe dọa tính mạng. Tiêu chảy nặng, không ngừng có thể dẫn đến mất nước, sụt cân hoặc thậm chí suy dinh dưỡng, nhưng viêm đại tràng vi thể thường không biểu hiện theo cách này. Nó có xu hướng đến rồi đi và có thể được kiểm soát bằng thuốc. Tuy nhiên, nó có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn với những triệu chứng khó chịu ám ảnh mỗi bữa ăn của bạn.
Viêm đại tràng thiếu máu cục bộ
Nếu viêm đại tràng thiếu máu cục bộ tiến triển, có thể có dấu hiệu của hội chứng đáp ứng viêm toàn thân (SIRS). SIRS có thể có nghĩa là bệnh nhân có nhịp tim nhanh và số lượng bạch cầu (tăng bạch cầu) cao hơn bình thường.
Cách phòng ngừa
Phòng ngừa viêm đại tràng không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả:
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế ăn các thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ, các loại thực phẩm chế biến sẵn. Nên tăng cường ăn rau xanh, hoa quả, ngũ cốc nguyên hạt và thực phẩm giàu chất xơ.
- Uống đủ nước: Đảm bảo cung cấp đủ nước cho cơ thể mỗi ngày để hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thực hiện khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về tiêu hóa và điều trị kịp thời.
- Sử dụng thuốc đúng cách: Nếu phải sử dụng thuốc kháng viêm hoặc kháng sinh, nên tuân theo chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ không mong muốn.
- Tập thể dục thường xuyên không chỉ có lợi cho sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn. Bằng chứng cho thấy nó có thể làm giảm nguy cơ viêm đại tràng bằng cách:
- Giảm viêm: Tập thể dục giúp điều chỉnh phản ứng viêm của cơ thể. Điều này có thể làm giảm tình trạng viêm toàn thân (toàn thân), điều này có thể có lợi cho sức khỏe đường ruột.
- Tăng cường niêm mạc ruột: Lớp niêm mạc ruột bảo vệ các mô ruột khỏi vi khuẩn và độc tố. Tập thể dục củng cố hàng rào bảo vệ này, có thể giúp ngăn ngừa tình trạng viêm có thể kích hoạt sự phát triển của viêm đại tràng.
- Tăng cường hệ vi sinh vật đường ruột: Tập thể dục làm tăng sự đa dạng của hệ vi sinh vật đường ruột, góp phần tạo ra môi trường đường ruột khỏe mạnh hơn và có thể giúp ngăn ngừa viêm đại tràng.
- Kiểm soát căng thẳng
Mặc dù căng thẳng không phải là nguyên nhân trực tiếp gây viêm đại tràng nhưng ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy căng thẳng mãn tính có thể gây viêm toàn thân và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe đường ruột. Học cách quản lý stress qua yoga, thiền, hoặc các hoạt động giải trí vào thói quen hàng ngày của bạn có thể làm giảm tác động của căng thẳng đối với sức khỏe đường ruột của bạn.
Viêm đại tràng là một bệnh lý tiêu hóa có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Việc nhận biết sớm các triệu chứng của viêm đại tràng và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe. Hãy duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và kiểm tra sức khỏe định kỳ để ngăn ngừa và phát hiện sớm bệnh viêm đại tràng. Sự quan tâm đến sức khỏe của bản thân và việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa không chỉ giúp bạn tránh xa bệnh tật mà còn mang lại một cuộc sống chất lượng và hạnh phúc hơn.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
